علائم ایمنی آسانسور

همانطور که می دانید آسانسور یا بالابر وسیله ای برای انتقال از طبقه ای به طبقه دیگر در ساختمانهای مختلف می باشد و در واقع اتاقک متحرکی است که می توان توسط آن به طبقات بالا یا رفت. در تعریفی مشابه ، آسانسور به مجموعه تجهیزات حمل و نقل گفته می شود که انتقال عمودی مردم و یا وسایل بین طبقات ساختمان را فراهم می نماید. یک آسانسور توسط موتور آسانسور نیروی لازم برای حرکت عمودی کابین را فراهم می کند. همچنین فرمانهای لازم برای توقف های خودکار و کنترل آسانسور توسط تابلو فرمان آسانسور انجام می شود.

آسانسور از لحاظ نحوه وارد شدن نیروی محرکه به کابین آسانسور به چهار دسته کلی تقسیم می گردد:

آسانسور کششی  آسانسور هیدرولیک  آسانسور وینچی  آسانسور مغناطیسی

آسانسور کششی (Traction Elevator)

بیشتر آسانسورهایی که در ایران نصب میگردد از نوع کششی می باشد. همانطور که در ساختمانهای مختلف مشاهده کرده اید نحوه کار این نوع آسانسورها بر اساس نیروی اصطحکاکی است که بین سیم بکسل های متصل به کابین و فلکه کششی موتور بوجود می آید یعنی آسانسورهای کششی در واقع در بالای خود دارای فلکه (قرقره) می باشند که روی موتور آسانسور می باشد و سیستم بکسل ها دور آنها وجود دارد و سیستم بکسلها از یک سر به کابین آسانسور و از سر دیگر به قاب وزنه آسانسور متصل هستند و طبیعتا با حرکت فلکه موتور در دو جهت مختلف حرکت رو به بالا یا پایین کابین آسانسور انجام می شود. در واقع کابین آسانسور در چاه آسانسور بصورت معلق می باشد که در شکل مشخص می باشد و به این امر سیستم تعلیق آسانسور می گویند. از لحاظ علمی در داخل قاب وزنه ، وزن وزنه ها برابر با وزن کابین به اضافه نصف وزن ظرفیت کلی کابین است. بطور مثال اگر ظرفیت کابین آسانسور ۸ نفره باشد (به ازای هر نفر ۷۵ کیلوگرم در نظر بگیریم) در کل ظرفیت کلی کابین ۶۰۰ کیلوگرم خواهد بود که طبیعتا نصف این مقدار برابر با ۳۰۰ کیلوگرم خواهد بود . حال این مقدار را با وزن خود کابین آسانسور جمع می کنیم و وزنی که بدست می آید وزن کلی است که باید در قاب وزنه وجود داشته باشد. در شکل زیر می توانید ساختار آسانسور کششی را مشاهده نمایید.

آسانسور هیدرولیک (Hydraulic Elevator)

نوع دیگر از آسانسور در جهان آسانسور هیدرولیک می باشد که نحوه جابجایی کابین آسانسور در آن بطور کلی با نحوه جابجایی کابین در آسانسور کششی فرق می کند زیرا در آسانسور هیدرولیک جابجایی کابین آسانسور فقط توسط جک بالابر خاصی انجام می شود که از نوع جک و موتور هیدرولیک (روغنی) می باشد. در واقع در این نوع آسانسور دیگر موتوری در بالای چاه آسانسور وجود ندارد بهمین دلیل طبیعتا پشت بام خانه زیباتر خواهد بود. البته باید توجه نمایید که بدلیل ساختار این نوع آسانسور فقط تا ۵ یا ۶ طبقه پاسخگو خواهد بود در حالیکه آسانسور کششی طبقات بسیار بالاتری را پشتیبانی می نماید.

نحوه کار یک آسانسور هیدرولیک بدین صورت است که در آسانسور هیدرولیک یک موتور هیدرولیکی سه فاز غوطه ور در روغن وجود دارد که این موتور دارای یک شیر الکتریکی خاص بنام پاور یونیت می باشد که وظیفه پاوریونیت تامین فشار روغن برای جک هیدرولیک آسانسور می باشد و در واقع با تغییر فشار روغن ، جک مربوطه کابین آسانسور را به بالا یا پایین حرکت می دهد. البته باید توجه داشت که هزینه موتور های هیدرولیک بسیار بالاتر از موتور آسانسور کششی می باشد بهمین خاطر در ایران کمتر از آسانسور هیدرولیک استفاده میگردد. همچنیت نکته قابل توجه در آسانسورهای هیدرولیک این است که خیلی از افراد تصور می کنند مصرف برق این آسانسور ها نسبت به آسانسورهای کششی بالاتر است ولی این امر درست نیست زیرا کار موتور هیدرولیکی آسانسور هیدرولیک و فشار روغن فقط در حرکت به سمت بالا نیاز است و برای حرکت کابین آسانسور به سمت پایین نیازی به کار موتور و ایجاد فشار روغن نیست و طبیعتا در حرکت به سمت پایین موتور هیدرولیکی خاموش است و فقط با با بازکردن شیر و تخلیه کنترل شده روغن جک هیدرولیک ، کابین آسانسور به آرامی به سمت پایین می آید بنابراین مصرف برق بالایی نخواهد داشت.

فواید کلی آسانسور هیدرولیک بشرح زیر می باشد:

خرابی کمتر و استهلاک کمتر قطعات نسبت به آسانسور کششی

حرکت بسیار نرم در استارت اولیه

به دلیل اینکه قاب وزنه و سیم بکسل ندارد می توان آسانسورهای بسیار زیباتر و شیشه ای ساخت

عیب یابی راحت تر و تعمیرات سریعتر

موتور خانه در پشت بام وجود ندارد

سازه لازم برای این نوع آسانسور سبک تر است

تنظیمات دقیقتر برای ایست در طبقات

می توان آسانسورهای باربری و بسیار پرقدرت ساخت

آسانسور وینچی

نوعی آسانسور است که با زنجیر یا طناب فولادی آویزان شده و نیروی رانش به طریقی به غیر از اصطکاک به آن وارد می‌شود. در این نوع آسانسورها قاب وزنه وجود ندارد.

آسانسور مغناطیسی

در این آسانسورها ریل‌ها و تجهیزات متصل شده روی دیوار چاه آسانسور با مغناطیس دائم نقش استاتور موتور و کابین آسانسور نقش روتور را ایفا می‌کنند. با اتصال جریان برق به استاتور، میدان مغناطیسی ایجاد و به روتور القا می‌گردد. میدان مغناطیسی ایجاد شده در نقاطی قطع و با القای جریان برق بوسیله سیم پیچ‌های استاتور، سیم پیچ‌های تعبیه شده روی روتور باردار شده و کابین به حرکت در می‌آید؛

بنابراین در این آسانسورها اجزایی نظیر وزنه تعادل، کابل فولادی، موتوخانه و .. وجود نخواهد داشت. آسانسورهای مغناطیسی بسیار ایمن‌تر از آسانسورهای معمولی بوده اما از لحاظ قیمتی بسیار گران‌تر می‌باشند.

نحوه نصب آسانسور

چاه آسانسور

فضایی است که ریل و برخی از تجهیزات آسانسور در آن نصب می شوند و کابین و وزنه تعادل در این مکان حرکت می کنند بطوریکه این چاه با دیواره ها، دیواره های اضطراری، دربهای طبقات و دربها محصور می شود.

آهن کشی آسانسور

یکی از مقدماتی ترین عملیات اجرایی در نصب آسانسور، آهن کشی آسانسور یا استراکچر (سازه) است.

ریل هایه راهنما ریل هایی هستند که موجب راهنمایی کردن کادر وزنه و کابین به بالا و چایین به صورت مستقیم و بدون هیچ گونه لرزش و یا برخوردی با دیگر اجزای پله و اسانسور میگردند.

ریل ها به وسیله براکت ها به اهنکشی وصل میشوند.

براکت

براکت ها پایه هایی هستند که ریل ها به وسیله آنها به دیواره چاه یا سازه متصل می شوند و بسته به نوع و اندازه ریل ها و ظرفیت کابین آسانسور و همچنین نوع ترمز اضطراری و سرعت حرکت ، از انواع مختلف و متناسب براکت ها استفاده استفاده می شود. فاصله نصب براکت ها باید به اندازه ای باشد که در صورت انجام ترمز اضطراری، مانع کمانش ریل شود.

لقمه ها گیره هایی هستند که ریل های راهنما را به براکت ها متصل می کنند.

میلگرد و بتن ریزی دال اسانسور

ابتدا دال را با میلگردها میلگرد کشی میکنیم تا دال محکم تر شود.

در این مرحله جای عبور کابل کابین وزنه و گاورنر باید خالی گذاشته شود که جمعا چهار سوراخ میشود.

حفره اول برایکابین دقیقا وسط ریل های کابین گذاشته میشود و حفره دیگر دقیقا وسط ریل های وزنه و دو حفره دیگر به فاصله۳۵ سانتی یمتری و با فاصله ۱۵ سانتی متر ریل کابین گذاشته میشود

شعاع حفره ها بهاندازه حد اقل هشتسانتی متر کافی میباشد

برای بسته نشدن حفرهها میتوانیم از قوطی روغن استفاده کنیم و بعد اتمام بتن ریزی و سفت شدن بتن قوطی ها را برداشته و جای حفره باقی بماند

باید توجه داشت که بتن ریزی به بهترین شکل ممکن انجام شود.

مرحله مکانیکی

مرحله ی مکانیک شامل جوشکاری شاسی موتور و گذاشتن موتور روی شاسی و انداختن کابین داخل چاله و وصل کردن بکسل ها میشود.

شاسی کشی موتور

در این مرحله موتور برروی شش اهن که دو به دو موازی یکدیگرند و روی یکدیگر گذاشته شده اند گذاشته میشود.

موتور به دلیل وزن بالایی که دارد با دست قابل جابه جایی نیست و باید از جرثقیل های دستی استفاده شود.

جرثقیل به یک قلاب دربالای سقف جوش داده ایم قبلا متصل میشود و به وسیله ان موتور جا به جا میشود و برای بردن موتور به سقف ساختمان باید از جرثقیل های دیگر استفاده شود.

حد اقل ارتفاع موتور خانه از دال بایستی ۱۸۰ باشد و حتما هواکش مناسب جهت تهویه هوا تهیه گردد.

ممکن است دال از پشت بام حتی تا چند متر بالا برود که این مشکلی ندارد و باید طبق استاندارد باشد.

معرفی اجزای اسانسور

تابلو فرمان                                  یوک کابین                           شالتر

تابلو برق سه فاز                         جعبه رویزیون                       پاراشوت

فلکه هرزگرد                               تراولینگ کابل                      وزنه تعادل

گاورنر                                        پشت بند                           کفشک

تابلو فرمان

محل قرار گیری تابلوفرمان معمولا در موتورخانه است . در زیر به تعدادی از وظایف اصلی این تابلو اشاره می شود :

۱- پذیرش درخواستها از کابین و طبقات

۲- تشخیص موقعیت کابین در هر لحظه

۳- پاسخگویی به درخواستها با توجه به نوع سرویس دهی

۴- حفاظت الکتریکی از تجهیزات

۵- کنترل جهت حرکت و سرعت موتور اصلی

۶- کنترل تجهیزات الکتریکی مانند : درب کابین ، ترمز و …

۷- نظارت بر حرکت بدون خطر کابین

تابلو برق سه فاز

در موتورخانه آسانسور برای انتقال برق سه فاز و تک فاز به تابلو فرمان و دیگر تجهیزات از یک تابلوی توزیع استفاده می شود به نام تابلو سه فاز ، در این تابلوی توزیع تجهیزات زیر وجود دارد :

۱- فیوز سه فاز

۲- لامپ سیگنال

۳- پریز تک فاز

۴- فیوز تک فاز

۵- پایه ارت

فلکه هرزگرد

در مواقعی که فاصله بین کابین و کادر وزنه و یا سیم بکسل های متصل به آنها بیشتر از طول فلکه کشش موتور باشد و فلکه کشش موتور نتواند زاویه مناسبی برای سیم بکسل ها ایجاد کند از فلکه هرزگرد برای به وجود آوردن اصطحکاک بیشتر میان سیم بکسل و فلکه ها و همچنین مناسب کردن زاویه سیم بکسل ها ( آلفا) استفاده می شود .

گاورنر

متداول ترین نوع فعال سازی ترمز ایمنی (پاراشوت) روش فعال سازی توسط گاورنر است . به هنگام افزایش سرعت کابین از سرعت تعیین شده   ( %۱۱۵ سرعت نامی کابین ) گاورنر سیم بکسل متصل به پاراشوت را متوقف کرده وباعث فعال شدن ترمز ایمنی می گردد.

تراولینگ کابل (Traveling Cable)

چون کابین یک قسمت متحرک در سیستم آسانسور است ، برق توسط کابل های ویژه ای به آن متصل می گردد که به آن تراول کابل گویند .

نام این کابل هم برگرفته از ویژگی آن یعنی حرکت کردن با کابین گرفته شده است .

این کابل تشکیل شده از یک رشته کابلهای بهم چسبیده که جریان برق از آنها عبور کرده و به مقصد می رسد. برای آسانسورهای با سرعت بالا یا نصب شده در ساختمانهای مرتفع، پوشش تراول کابل ضخیم تر بوده و در بافت آن از رشته های مقاوم در برابر کشش و تنش استفاده می شود. این گونه کابلها معمولا با رشته هایی از سیم بکسل مسلح می شوند.

یوک کابین (Car Frame)

چهار چوبی است شامل دو بخش( یوک پایین و یوک بالا )که کابین را در بر گرفته است .ساختار یوک نه تنها از نظر قدرت تحمل بار مهم است بلکه تنظیم آن نیز باید به گونه ای باشد که از انحراف ، به ویژه در هنگام استفاده از کفشکهای غلطکی مصون بماند.تمام بار کابین اعم از وزن کابین و مسافرین، توسط یوک به سیم بکسلها وارد می شود.

جعبه رویزیون (Revision Box)

جعبه ای برای کنترل دستی حرکت کابین است که بر روی سقف کابین نصب و برای استفاده تعمیرکار یا سرویس کار آسانسور تعبیه شده است .

پشت بند

ریل پلیتی است که در محل اتصال دو ریل و در پشت ریل ها قرار گرفته و با پیچ و مهره ریل ها را به یکدیگر متصل می کند.

شالتر (shulter)

سنسوری است برای شناسایی پایین ترین و بالا ترین طبقه . معمولا برای دور اندازی در نزدیکی طبقه، و یا جلوگیری از عبور کابین از حد بالا و پائین و ممانعت از برخورد کابین به کف چاه یا سقف آن از شالتر استفاده می شود.

پاراشوت (parachut)

پاراشوت همان ترمز اضطراری مکانیکی آسانسور می باشد. فرض کنید که همه سیم بکسلهای متصل به کابین پاره شده باشد. در این حالت کابین شروع به سقوط آزاد می نماید. با افزایش سرعت حرکت کابین از حد مجاز، سیستم پاراشوت با دستور گرفتن از گاورنر سرعت، فعال شده و با انجام عمل ترمز، کابین را بر روی ریلها قفل می کند.پاراشوت ها از سه نوع عمده لحظه ای ( که استفاده از آن منسوخ شده)، تدریجی و غلتکی تشکیل می شوند .برای کابین تا سرعت ۰٫۶۳ متر بر ثانیه از ترمز ایمنی لحظه ای استفاده می شود .برای کابین با سرعت بیش از ۱ متر بر ثانیه از ترمز ایمنی تدریجی یا غلتکی استفاده می شود .

وزنه تعادل (Counter Weight)

وزنه تعادل ضمن متعادل نمودن وزن کابین و بخشی از باری که حمل می کند باعث ایجاد کششی بین سیم بکسل و فلکه ها شده و نیروی اصطکاک مورد نیاز جهت حرکت سیم بکسل بر روی فلکه محرک را تامین می کند. وزنه تعادل از یک قاب یا شاسی فولادی و وزنه های داخل آن (که معمولا از جنس چدن ، بتن و سرب هستند) تشکیل می شود .

کفشک

این قطعات در هر دو طرف و در بالا و پایین بر روی کادر وزنه تعادل و یوک کابین نصب می گردد ، با ریل ها در تماس هستند و با حرکت در امتداد آنها کابین و وزنه تعادل را هدایت می کنند . عمده ترین انواع کفشک ها عبارتند از :

کفشک های غلطکی    کفشک های لغزشی