علائم ایمنی ANSI منطقه تردد لیفتراک

ایمنی لیفتراك

مقدمه

لیفتراک‌ها برای جابجایی مواد اولیه، وسایل و تجهیزات و ... در بسیاری از صنایع و ساختمان‌ها استفاده می‌شود. متاسفانه لیفتراک‌ها از لحاظ حادثه آفرینی در رتبه بالایی قرار دارند. تقریبا یک سوم از تمام حادثه‌های حمل و نقل مربوط به لیفتراک‌ها است که اکثر این حوادث به خاطر ضعف آموزش راننده در زمینه ایمنی و نگهداری ضعیف می‌باشد.براساس آمارهای منتشره از سوی سازمان NIOSH سالیانه 100 نفر در ایالات متحده در اثر برخورد با لیفتراک جان خود را از دست می‌دهند و حدود 20000 نفر دچار صدمات جدی می‌شوند. از مهمترین عوامل بروز حادثه، عمل ناایمن می‌باشد و از شاخص‌ترین اعمال ناایمن، عدم رعایت مقررات ایمنی در رانندگی و حمل و نقل می‌باشد. در واقع بیشتر حوادث در اثر موارد ذیل رخ می‌دهند:

• بارگیری بیش از حد استاندارد دستگاه؛
• بی‌ثباتی بار در حال حمل؛
• موانع موجود در مسیر حرکت لیفتراک؛
• استفاده لیفتراک برای کارهایی که طراحی نشده است،
• برخورد با عابران.

انواع لیفتراك‌ها

به طور كلی لیفتراك‌ها براساس شرایط خطر در محیط‌های كاری به انواع مختلف ذیل دسته‌بندی می‌شوند:

الف : مکان‌های بی‌خطر

1- لیفتراک‌های گازوییلی  (D)

2- لیفتراک‌های الکتریکی (E)

3- لیفتراک‌های بنزینی (G)

4- لیفتراک‌های گاز مایع (LP)

ب: مکان‌های پرخطر (خطر انفجار، اشتعال، برق و...)

1- لیفتراک‌های گازوییلی ویژه (D.S)

2- لیفتراک‌های گازوییلی برای تجهیزات برقی فشار قوی (D.Y)

3- لیفتراک‌های الکتریکی ویژه (E.S)

4- لیفتراک‌های الکتریکی کاملا ایزوله شده (E.E)

5-     لیفتراک‌های الكتریكی ویژه محیط‌های خطرناک با اتمسفر خاص (E.X)

از لحاظ ایمنی، لیفتراك‌هایی كه با استفاده از انرژی ذخیره شده و باطری كار می‌كنند، به دلایل زیر برای كار مناسب‌ترند و بر لیفتراك‌های با موتور احتراقی داخلی برتری دارند:

الف) در آنها سوختی برای تولید نیرو به كار نمی‌رود، بنابراین گازهای نامطبوع تولید نمی‌كنند.

ب) چون مساله نشت مواد سوختی در آنها وجود ندارد، ایمنی بیشتری دارند.

ج) سر و صدای زیادی به دنبال ندارند.

به خاطر موارد فوق از لیفتراك‌های الكتریكی در محیط‌های بسته، صنایع غذایی، بیمارستان‌ها و سردخانه‌ها استفاده می‌شود. به طور كلی لیفتراك‌هایی كه با موتور احتراق داخلی كار می‌كنند از گازوییل، بنزین و گاز مایع به عنوان سوخت استفاده می‌كنند. در محیط‌های بسته، موضوع گازهای خروجی از اگزوز اهمیت زیادی دارد. از لحاظ ایمنی باید گفت گازهای خروجی در صورت استفاده از گاز مایع به مراتب كم‌خطرتر از گازوییل بوده و استفاده از گازوییل كم خطرتر از بنزین خواهد بود. استفاده از لیفتراك‌های بنزینی علاوه بر سمی بودن دود خروجی آن، امكان آتش‌سوزی در انبار یا كارخانه را به علت نشت بنزین از باك لیفتراك افزایش می‌دهد. از مسایل ایمنی كه در كار با لیفتراك‌ها باید رعایت كرد، مجاز نبودن اضافه شدن فرد یا افرادی غیر از راننده به آن است. این امر به علت گردش و انعطاف پذیری بالای دستگاه و افزایش احتمال سقوط افراد ممنوع شده است. همچنین به جهت احتمال خطر تصادف با عابرین در محیط‌های صنعتی و بین سالن‌ها، معمولا مسیرهای ویژه‌ای به صورت خط‌كشی بر روی زمین كشیده می‌شود كه لیفتراك مجاز به حركت بر روی آن است. بدیهی است حركت عابرین در طول این مسیرها ممنوع است. لیفتراك‌هایی كه ویژه كار در سردخانه‌ها و به ویژه در سردخانه‌های زیر صفر بوده، باید به علت شرایط آب و هوایی ویژگی خاصی داشته باشند از جمله، راننده حتما باید در كابین جداگانه از محیط قرار بگیرد و قسمت‌های خارجی لیفتراك و برخی قطعات آن از مواد لاستیكی و پلاستیكی ساخته شود، در لیفتراك‌هایی كه در محیط‌های قابل انفجار یا اشتعال كار می‌كنند، باید تمام قسمت‌های ایجاد كننده جرقه به گونه‌ای پوشانده شوند.

وسایل حفاظتی لیفتراك‌ها

لیفتراك‌ها باید مجهز به وسایل حفاظتی زیر باشند:

- حفاظ سر برای راننده‌هایی كه خطر سقوط بار روی سر آنها وجود دارد.

- نصب حفاظ روی تسمه فلكه یا قسمت‌های گردنده دستگاه.

- نصب وسیله جذب گازهای سمی در مناطق بسته و بدون تهویه در لیفتراك‌های موتوری با سوخت داخلی.

- نصب حفاظ ضد جرقه برای محل‌هایی كه امكان خطر انفجار یا حریق دارد.

- نصب چراغ جلو و عقب برای شب و كار در مناطق تاریك.

- داشتن آینه برای تامین دید سمت عقب و اطراف، در مواردی كه اتاق راننده بسته و محصور باشد.

 - در دسترس بودن وسایل اطفای حریق و نصب دستگاه اعلام خطر برقی.

نکات ایمنی راننده لیفتراك

• از بکار انداختن لیفتراکی که دوره آموزش آن را فرا نگرفته‌اید و مجاز به راندن آن نیستید خودداری کنید.
•  به ظرفیت مجاز حمل بار ایمن با  لیفتراک توجه نماییدS.W.L /W.L.L.
•  از روی کابل‌ها و شلنگ‌ها در صورتی که  حفاظ ندارند عبور نکنید.
•  در هنگام حرکت بدون بار ارتفاع شاخک‌ها از زمین حداقل 150 میلی‌متر باشد.
•  لیفتراک یک اتومبیل مسابقه نیست لذا با سرعت مجاز حرکت نمایید (حداکثرسرعت مجاز 5KM)
•  شاخک‌ها را تماما زیر بار داخل نمایید و مواظب شاخک‌های بیرون آمده از طرف دیگر باشید.
•  هیچ کدام از اعضای بدن را از محدوده اتاقک لیفتراک بیرون نبرید.

اجازه ندهید افراد غیر مجاز دستگاه را روشن کرده و آنرا جابجا نمایند.

• اجازه ندهید کسی زیر شاخک‌های بالا برده شده بایستد و تردد نماید.
•  دست‌ها، پاها و سر خود را بین قطعات متحرک لیفتراک و سایر خودروها قرار ندهید.
•  اجازه ندهید اشخاص روی شاخک‌ها سوار شوند.
•  با لیفتراک به طرف اشخاصی که در نزدیکی دیوار هستند حرکت ننمایید زیرا ممکن است راه فرار نداشته باشند.
• سوار نمودن افراد روی لیفتراک ممنوع است.     
• در زمین‌های شیب‌دار از انبار کردن پالت‌ها جلوگیری نمایید.
• برای حمل یک بار همزمان از دو لیفتراک استفاده نکنید.
• از ترمز ناگهانی برای تخلیه بار بپرهیزید.
• مطمئن شوید که بار به درستی روی شاخک‌ها قرار گرفته و پایداری لازم را برای جابجایی دارد. 
• مسیر حمل بار را از حیث موانع احتمالی و تراكم آن بررسی نمایید.
• جایی که بار را بر روی آن قرار می‌دهید پایداری واستحکام لازم را داشته باشد.
• لیفتراک را در مقابل تجهیزات، تابلوهای برق و پله‌های فرار پارک ننماید.
•  بارهای نوسان‌دار را بیش از 30 سانتیمتر از زمین بلند نکنید.
•  در هنگام حمل مخازن حاوی مایعات هر قدر ممکن است نزدیک زمین و بسیار آهسته حرکت نمایید.
•  قبل از ترک لیفتراک، شاخک‌ها روی زمین، ترمزدستی کشیده و اهرم‌ها در حالت خلاص قرار گرفته و موتور خاموش گردد.
•  قبل از جلو آوردن دکل ترمز کنید.
•  به آرامی در موقعیت بار توقف نموده و ترمز دستی را بکشید و بعداز آوردن دکل به حالت عمودی بار را تا ارتفاع مورد نظر برروی محل مورد نظر بالا ببرید.
•  بار را دقیقا از مرکز آن بلند کنید و پس از اطمینان از تعادل جابجا نمایید.
•  کف محلی که لیفتراک در آن کار می‌کند حتما بایستی صاف، عاری از سنگ و ... باشد.
•  از وسایل ایمنی نظیر کفش، کلاه و دستکش ایمنی استفاده نماید.
•  راننده از نظر شنوایی و بینایی باید کاملا سالم باشد.
•  راننده باید گواهینامه لازم را داشته باشد.
•  مطمئن شوید کف محلی که روی آن کار می‌کنید استحکام و مقاومت لازم را داشته باشد.
•  در سر پیچ‌ها و نقاط کور حتما از بوق استفاده نمایید.
•  چراغ هشدار دهنده گردان روی لیفتراک باید سالم و روشن باشد.
•  در زمان واژگونی لیفتراک در داخل دستگاه بمانید و به بیرون نپرید.
•  همیشه فاصله ایمن را با دستگاه‌ها، تجهیزات برقی، تجهیزات گازی و ... رعایت کنید.
•  هنگام دور زدن و سر پیچ‌ها مواظب باشید که وزنه تعادل دستگاه به اشیاء کناری صدمه وارد نسازد.
•  لیفتراک برای کشیدن اجسام طراحی نشده، پس چیزی را با آن نکشید.
•  در سر پایینی‌ها هنگامی که بار دارید با دنده عقب حرکت نمایید.
•  هنگام حرکت سعی نمایید بدون کمترین ویراژ و انحراف حرکت کنید.
•  وقتی بار حجیم و بزرگ دارید با دنده عقب حرکت نمایید.
•  در موقع سوار و پیاده شدن از دستگیره و پله مربوطه استفاده نمایید.
•  سعی نکنید لیفتراک را خودتان تعمیر نمایید خصوصا وقتی لیفتراک گرم است.
•  در موقع فعالیت لیفتراک هیچکس بین دکل و بدنه قرار نداشته باشد.
•  حتما کپسول اطفای حریق در لیفتراك موجود باشد.
•  برای دیدن عقب به آینه بغل اکتفا نکنید با چشم خود عقب را ببینید.

بازبینی روزانه قبل از كار با لیفتراك

الف) باید دستورالعمل‌های مربوط به بازرسی قبل از كار با لیفتراك، به طور خوانا در دسترس باشد. توصیه می‌شود که دستورالعمل‌ها به تجهیزات نصب شوند. دستورالعمل‌های استاندارد برای اغلب لیفتراک‌های چنگالی مناسب خواهند بود، البته ممکن است با توجه به شرایط عملکردی، دستورالعمل‌های اضافی نیز نیاز باشد.

ب) قبل از راه‌اندازی لیفتراك، شرایط آن رامورد بررسی قرار دهید، و به موارد زیر توجه ویژه داشته باشید:

• وضعیت تایرها
• پر باد بودن تایرها (درتایرهای بادی)
• تجهیزات مربوط به اخطار و ایمنی
• چراغ‌ها
• باتری
• کنترل‌ها
• سیستم‌های tilt (کج کننده) و بالابرنده
• چنگال‌ها و سایر ابزار بارگیری
• زنجیرها و کابل‌ها
• کلیدهای محدود کننده
• ترمزها
• سیستم سوخت
• سایر مواردی که به وسیله شرکت سازنده تعیین شده‌اند یا مواردی که موجب سهولت در کار با لیفتراك می‌شوند.

 چنگال لیفتراك

چنگال‌هایی که به صورت جفت (دوتایی) مورد استفاده قرار می‌گیرند، باید ظرفیت اسمی هر چنگال حداقل نیمی از ظرفیت اسمی در فاصله مرکزی باشد که بوسیله کارخانه سازنده تعیین شده است و روی پلاک اسمی لیفتراک چنگالی نشان داده شده است.

چنگال‌هایی که به صورت تک در هر بار مورد استفاده قرار می‌گیرند، باید هر 12 ماه یکبار یا هر زمان که تغییر شکلی دایمی در آنها شناسایی شد، بازرسی شوند. درصورت استفاده شدید از آنها، لازم است که بازرسی‌های بیشتری در دوره‌های زمانی که به وسیله مدیر تاسیسات تعیین می‌گردد، انجام شود.

بازرسی چنگال‌ها باید با هدف تشخیص هرگونه خرابی، نقص، تغییر شکل، یا سایر شرایطی که ممکن است به استفاده ایمن لطمه وارد کند، به وسیله متخصص انجام شود. چنگالی که دارای نقص است باید از سرویس خارج شود، و تا زمانی که تعمیرات مطلوب توسط کارخانه سازنده یا کارشناس دارای صلاحیت صورت نگیرد، نباید آن را مورد استفاده قرارداد.

بازرسی چنگال از نظر صاف بودن تیغه و میله، گوشه چنگال (سمت بالایی تیغه به سمت بارگیری میله)، تیغه چنگال و فرسودگی میله صورت می‌گیرد. ممکن است ارتفاع راس چنگال‌ها و بلندی چنگک‌های تولیدی هر كارخانه، متفاوت باشد. به همین دلیل بازرسی‌های مربوط به چنگک چنگال‌ها باید بر حسب مقررات مربوط به همان کارخانه سازنده انجام شود.

از تعمیر صحیح و عملکرد درست قفل تثبیت کننده (درصورت وجود) اطمینان حاصل نمایید. در صورت یافتن هرگونه نقصی، باید چنگال از سرویس خارج شود تا تعمیرات مطلوب روی آن صورت گیرد.

زمانی که از قلاب‌های چنگال استفاده می‌شود، باید قسمت تکیه گاه بالای قلاب و قسمت نگهدارنده هر دو قلاب از نظر فرسودگی، شکستگی و سایرتغییر شکل‌های موضعی بررسی شوند. در صورتی که فاصله بین چنگال و حامل آن از حد مجاز فراتر رود، نباید تا زمانی‌که تعمیر نشده، مورد استفاده قرارگیرد.

فقط کارخانه سازنده چنگال یا کارشناس واجد صلاحیت باید تصمیم بگیرد که آیا نیاز است یک چنگال برای استفاده مداوم تعمیر شود یا خیر، و تعمیرات فقط باید توسط مراجع ذیصلاح صورت گیرد. نباید ترک‌ها یا فرسودگی‌های سطحی را با جوش تعمیر نمود. زمانی که نیاز است تا تعمیرات مجددا صورت گیرد، باید چنگال در معرض عملیات گرمایی قرارگیرد.

 پرونده لیفتراك

باید برای هر لیفتراک، یک پرونده مربوط به تاریخچه آن موجود باشد. این پرونده باید شامل اطلاعات ضروری برای عملکرد، نگهداری، تست، و ارزیابی لیفتراک باشد. یک پرونده معمول مربوط به تاریخچه بالابر، شامل انواع مستندات زیراست:

•   دستورالعمل‌های مربوط به عملکرد و نگهداری.
•   موارد منع استفاده لیفتراک چنگالی.
•  مستندات مربوط به چنگال‌های جانشین شده.
•   مستندات ارایه شده از سوی کارخانه سازنده برای لیفتراک چنگالی.
•   مراحل بازرسی و تاریخچه بازرسی‌ها
•  بایگانی‌های مربوط به تعمیر و اصلاحات صورت گرفته.
•  بایگانی‌های مربوط به بازرسی و تعمیر چنگال.
•   مجوز کارخانه سازنده لیفتراک برای استفاده‌ای خاص از آن.