علائم ایمنی ANSI تداخل میدان مغناطیسی با پیس میکر

گره سینوسی  چیست ؟ 

گره سینوسی "پیس میکر طبیعی قلب" است. این گره  جایگاه گروهی از سلولهای تخصصی است که امواج الکتریکی را تولید کرده وبه تمامی قلب می فرستند. گره سینوسی  پرشدن دهلیز از خون را حس میکند و با فرستادن یک موج الکتریکی باعث انقباض دهلیزی می شود، که این انقباض خود باعث خروج خون از این حفره و ورود آن به بطن میشود.

گره دهلیزی - بطنی چیست ؟ 

"گره دهلیزی - بطنی" (Atrio-Ventricular Node) جایگاه گروهی دیگر از سلولهای تخصصی است که در بین دهلیز و بطن قرار دارند و امواج الکتریکی ناشی از گره سینوسی را از دهلیزها به بطنها منتقل می کنند. این گره موج الکتریکی را به آهستگی عبور میدهد. تاخیری که در این انتقال وجود دارد باعث می شود بطنها بعد از اینکه توسط انقباض دهلیزی پر شدند منقبض شوند و خون را به ریه ها و سرتاسر بدن بفرستند.

آریتمی ها (اختلالات ضربان قلب)

آریتمی(Arrhythmia) به هرگونه اختلال در ضربان قلب گفته می شود، که می تواند نامنظم، تند و یا کند باشد.

انواع مختلف آریتمی ها کدامند ؟

     خیلی تند – تاکی کاردی (Tachycardia)

تاکی کاردی به معنای تندی ضربان قلب است. اگر قلب با ضربان بسیار تند بزند حفرات فرصت پرشدن را پیدا نمیکنند و بنابراین قلب قادر به پمپ کردن خون کافی و در نتیجه رساندن اکسیژن به ارگانهای بدن نخواهد بود و این در نهایت می تواند منجر به سرگیجه، سنکوپ و حتی ایست قلبی شود. بعضی تاکی کاردی ها در حفرات فوقانی و بعضی در بطنها روی می دهند.

     خیلی کند – برادی کاردی (Bradycardia) 

برادی کاردی به معنی کندی ضربان قلب است. قلبی که در تمام اوقات خیلی کند می زند می تواند به خستگی، ضعف و سرگیجه شخص منجر شود زیرا با کند شدن ضربان قلب، خون کافی به ارگانهای مختلف بدن نمی رسد. در موارد شدیدتر، کندی ضربان می تواند باعث از هوش رفتن (سنکوپ) یا حتی مرگ شود. یک ضربان ساز خوب (پیس میکر) میتواند ضربان قلب را در این شخص به حالت طبیعی برگرداند.

کندی ضربان می تواند به علت اشکال در کارکرد گره سینوسی و تولید کمتر ضربان باشد یا اینکه انتقال ضربان ها به بطن مشکل داشته باشد یعنی مسیر انتقال امواج قطع شده باشد.

چه چیزهایی منجر به آریتمی ها می شوند؟

بسیاری از بیماریها و شرایط ریتم قلب را تحت تاثیر قرار می دهند. بیماریهایی مانند تنگی رگهای قلب، فشارخون بالا، دیابت، بیماری دریچه های قلب یا بیماریهای غیر قلبی و اختلالات کار تیروئید می توانند منجر به آریتمی شوند. بعضی از داروها و سیگار نيز میتوانند منجر به آریتمی شوند. پی بردن به علت آریتمی بسیار اهمیت دارد زيرا نوع درمان وابسته به علت میباشد. بنابراین پزشک برای پی بردن به علت آریتمی شما ممکن است آزمایشها یا بررسی هایی را درخواست نماید.

پیس میکر چیست ؟ 

پیس میکر یا همان "باطری قلب" میتواند کندی ضربان قلب را تشخیص دهد و با فرستادن جریان الکتریکی یک ضربان طبیعی و منظم را مجددا برقرار کند. پیس میکر از قطعات کوچک کامپیوتری و یک باطری کوچک ولی با طول عمر طولانی تشکیل شده است.

پیس میکر در زیر پوست قسمت فوقانی سینه و گاهی در زیر پوست شکم تعبیه می شود (نحوه تعبیه پیس میکر بعداً شرح داده مي شود). پیس میکر قادر به ایجاد جریان الکتریکی است. این جریان الکتریکی از طریق سیمهای مخصوصی  که به آنها "لید" (Lead) گفته مي شود و در داخل قلب قرار می گیرند به عضله قلب هدایت می شود و باعث ایجاد ضربان میشود. این سیمها همچنین به پیس میکر کمک می کنند تا از چگونگی ضربان قلب آگاه شده و بتواند در موقع نیاز جریان  الکتریکی لازم را بفرستد. 

چرا من به پیس میکر نیاز دارم ؟

اگر ضربان قلب شما به حدی کند باشد که منجر به سرگیجه، خستگی، غش، تنگی نفس و یا از دست رفتن هوشیاری شود شما ممکن است به پیس میکر نیاز داشته باشید. در مواردی، کندی ضربان حتی اگر بدون هیچ علامتی هم باشد نیاز به پیس میکر دارد زیرا می تواند به بزرگ شدن قلب یا مرگ ناگهانی منجر شود. این خطرات را پزشک شما پس از بررسی های لازم می تواند تشخیص دهد. در هر حال پیس میکر به شما کمک می کند تا یک ضربان قلب طبیعی داشته باشید. 

پیس میکر چگونه ضربان قلب را تنظیم میکند ؟

 پیس میکر ضربان قلب را لحظه به لحظه تحت نظر دارد، ریتم قلب را تشخیص می دهد و می تواند براساس آن و همچنین براساس آنچه که توسط پزشک برنامه ریزی شده است در زمان لازم با فرستادن موج الکتریکی به قلب، ریتم طبیعی آن را حفظ کند. پیس میکرها همچنین می توانند فعالیت بیمار مانند از پله بالا رفتن و یا ورزش کردن را  تشخیص داده و ضربان قلب را براساس میزان فعالیت، تند یا کند کنند.

بعداز اینکه پیس میکر در بدن بیمار تعبیه شد پزشک می تواند با استفاده از دستگاهی به نام "پروگرامر" (Programmer) آن را از خارج از بدن تنظیم نماید. پروگرامر یک کامپیوتر مخصوص است که به کمک آن پزشک می تواند از روی پوست و بدون درد با پیس میکر ارتباط برقرار کند. بدین وسیله پروگرامر می تواند اطلاعات ذخیره شده در پیس میکر راجع به قلب بیمار را در اختیار پزشک قرار دهد و دستورات و برنامه ریزیهای لازم را ازطریق امواج خاص به پیس میکر منتقل کند.

انواع مختلف پیس میکرها 

اولین پیس میکر که بیش از 50 سال پیش ساخته شد به اندازه یک ساعت رومیزی بود و طول عمر آن بسیارکوتاه بود. امروزه پیس میکرها بسیار کوچکتر هستند، می توانند تا سه حفره قلب را تحریک کنند و عمربسیار طولانی تری دارند. ساده ترین نوع پیس میکر را پیس میکر تک حفره ای (Single Chamber) می نامند زیرا آنها از طریق یک لید (سیم) تنها به یک حفره قلب که معمولاً بطن راست می باشد متصل می شوند.

پیس میکرهای دو حفره ای (Dual Chamber) دو لید (سیم) دارند که معمولاً یکی در دهلیز راست و دیگری در بطن راست قرار میگیرد. این پیس میکرها قادر به تحریک دو حفره هستند و سبب می شوند که قلب بصورت فیزیولوژیک تری کار کند. در این حالت، مشابه یک ضربان عادی، ابتدا دهلیزها و بعد بطن ها ضربان خواهند داشت.

خطرات و منافع پیس میکر

پیس میکر بیماری قلبی زمینه ای را درمان نمی کند. علت ضربان قلب کند یا نامنظم را نیز برطرف نمی کند ولی می تواند برای سالهای متمادی ضربان قلب را بطور طبیعی حفظ کند که نتیجتاً کیفیت زندگی را در افراد مبتلا به آریتمی قلبی بطور قابل توجهی بالا می برد.

فوائد داشتن یک پیس میکر چیست؟

پیس میکر باعث حفظ ضربان طبیعی و به موقع و در نتیجه بهبودی توانائی قلب می شود. بعد از تعبیه پیس میکر علائم ناشی از كندی ضربان قلب مانند سرگیجه، ضعف و سنکوپ از بین می روند. در بعضی از بیماران ضربان قلب بطور کامل وابسته به پیس میکر میباشد و بدون آن ادامه حیات ممکن نیست.

خطرات داشتن یک پیس میکر چیست؟

در موارد بسیار نادری بیماران ممکن است دچار عوارض تعبیه پیس میکر شوند که می تواند شامل عفونت، واکنش به داروئی که طی عمل استفاده میشود، خونریزی و غیره باشد. خوشبختانه این عوارض در دست متخصصین با تجربه بسیار نادر بوده و قابل تصحیح و یا درمان می باشند. بعد از عمل ممکن است شما احساس ضعف، خستگی یا درد در محل عمل نمائید، اما این علائم بسیار زودگذر هستند.

بعضی مواقع ممکن است نوک سیم کاشته شده در قلب جابجا شود و نتواند بطور طبیعی قلب را تحریک کند که با عمل مجدد می توان آن را درجای مناسب قرار داد.

نهایتا" بیاد داشته باشید که این دستگاه ساخته دست بشر می باشد. بسیار مهم است که پیس میکر شما بطور منظم زیر نظر متخصص این امر باشد تا بتوان در صورت بروز هر مشکلی آن را به موقع تشخیص داده و اقدام لازم را انجام داد. 

عمل تعبیه پیس میکر

میلیون ها پیس میکر تا بحال در سرتاسر دنیا و ده ها هزار پیس میکر در ایران تعبیه شده اند. عمل جراحی تعبیه پیس میکر در دست افراد متخصص و در شرایط کنترل شده یک عمل معمولی است. در غالب موارد، بسته به نوع پیس میکر این عمل حدود یک تا دو ساعت طول میکشد. جز در شرایط ویژه از جمله کودکان نیازی به بیهوشی نیست و عمل با بیحسی موضعی همراه با آرام بخش انجام می گیرد. بیمار معمولاً می تواند روز بعد، از بیمارستان ترخیص شود.

اقدامات قبل از عمل:

قبل از عمل پزشک به شما خواهد گفت که چگونه برای عمل آماده شوید:

• ممکن است بعضی از داروهای شما بطور موقت قطع شوند.
• معمولاً برای چند ساعت قبل از عمل از خوردن و نوشیدن باید پرهیز شود.
•  ممکن است برای بعضی آزمایشات از شما خون گرفته شود.
• موهای سینه باید تراشیده شوند و قبل از عمل باید استحمام انجام گیرد.
• یک آنژیوکت جهت تزریق سرم و دارو در دست شما تعبیه می گردد.
• پیس میکر معمولاً در سمت چپ و بالای سینه تعبیه می شود. اگر چپ دست هستید یا به هر دلیل تمایل دارید که پیس میکر در سمت راست تعبیه شود قبل از عمل با پزشک مشورت کنید.

پیس میکرهای جدید بسیار کوچک هستند و اصولاً مشکل چندانی از نظر زیبایی ایجاد نمی کنند. با این حال می توان در خانم ها پیس میکر را در زیر سینه یا زیر بغل تعبیه کرد. اگر چنین تمایلی دارید قبل از عمل با پزشک مشورت کنید.

در طی عمل چه اتفاقاتی خواهند افتاد ؟  معمولا برای تعبیه پیس میکر نیاز به بیهوشی عمومی وجود ندارد و بی حسی موضعی کافی است، اما می توان از داروهای آرام بخش و ضد درد تزریقی استفاده کرد تا بیمار در طی عمل در خواب ملایمی باشد.

در طی عمل فشارخون شما بطور مداوم اندازه گیری خواهد شد، میزان اکسیژن خون بطور منظم کنترل می شود و ضربان قلب شما از طریق سیم هایی که به پوست شما متصل می شوند بطور دقیق کنترل می شوند.

بعد ازاینکه ناحیه شانه و سینه با محلولهای خاص تمیز و پوشیده شد پوست آن ناحیه توسط پزشک بیحس خواهد شد. سپس شکافی بطول 2 تا 4 سانتی متر در پوست ایجاد خواهد شد. بعد با پیدا کردن یک سیاهرگ مناسب، لید (سیم) به داخل قلب هدایت خواهد شد و با استفاده از اشعه ایکس، نوک سیم در محل مناسبی در قلب قرار خواهد گرفت.  قرار گرفتن سیم در قلب را شما احساس نخواهید کرد. 

بعداز قراردادن سیم ها در قلب، عملکرد آنها توسط دستگاهی خاص بررسی می شود. در صورت مناسب بودن عملکرد آنها، یک جیب کوچک در زیر پوست ایجاد می شود و بعد از اتصال سیم ها با پیس میکر، آن را در جیب قرار می دهند.

بعداز عمل چه خواهد شد ؟

بعداز عمل جراحی شما به اطاق خود منتقل خواهید شد و پرستاران از شما مراقبت خواهند کرد. ممکن است در محل تعبیه پیس میکر احساس سوزش و یا درد نمائید که در صورت نیاز مسکن بشما داده خواهد شد. 

پس از عمل لازم است که سر تخت شما بالاتر باشد یا در حالت نیمه نشسته استراحت کنید. دست خود را در سمتی که پیس میکر تعبیه شده نباید تا روز بعد حرکت دهید.

بازگشت به خانه بعد از تعبیه پیس میکر

 صبح بعد از عمل پزشک شما را ویزیت می کند و با استفاده از دستگاه پروگرامر از کارکرد مناسب پیس میکر اطمینان حاصل میکند. در این زمان غالب بیماران می توانند بیمارستان را ترک کنند. زخم محل عمل تدریجاً بهبود می یابد و تدریجاً احساس بهتری به شما دست خواهد داد. 

در ابتدا ممکن است وجود پیس میکر را حس کنید ولی بتدریج به آن عادت کرده و دیگر وجود آن را احساس نخواهید کرد. 24 ساعت بعد از عمل می توانید فعالیت عادی خود را شروع کنید.

موج الکتریکی ناشی از پیس میکر چگونه احساس می شود؟

اصولاً افراد نمی توانند موج ناشی از پیس میکر را احساس کنند. موج الکتریکی پیس میکر بسیار کوچک می باشد. اگر شما آن را احساس کردید، پزشک شما با تغییر برنامه ریزی پیس میکر میتواند آن را برطرف کند.

بعداز عمل نکات زیر را باید رعایت کنید :

• داروهای قبلی خود را مانند گذشته مصرف کنید. در مراجعات بعدی همیشه داروهایتان را همراه بیاورید.
• اصولاً پس از ترک بیمارستان نیازی به مصرف آنتی بیوتیک نیست. در صورت نیاز، پزشک آن را برای شما تجویز خواهد کرد.
• زخم را بسیار تمیز نگه دارید.
• 48 ساعت بعداز عمل جراحی می توانید استحمام کنید. هر روز یک دوش کوتاه بگیرید و محل پیس میکر را با آب و صابون به آرامی بشوئید.
• هیچ چیز (پماد، پودر، روغن یا لوسیون) به محل زخم نمالید. پانسمان لازم نیست، بگذارید به زخم هوا برسد.
• بازوی طرف تعبیه پیس میکر را تا 24 ساعت بعداز عمل حرکت ندهید ولی بعد از آن باید بازوی خود را بتدریج حرکت دهید. بی حرکتی بیش از حد بازو می تواند منجر به دردناک شدن مفاصل کتف و آرنج شود. با افزایش بهبودی، بتدریج می توانید دامنه حرکات بازو را افزایش دهید اما دقت کنید که بازو را تا دو هفته نباید بالاتر از شانه ببرید.
• اجسام سنگین تر از 5 کیلوگرم را بلند نکنید.
• پیس میکر خود را در زیر پوست حرکت ندهید و آن را دستکاری نکنید. سعی کنید از خارج به آن ضربه ای وارد نشود.
• 10 روز بعد از عمل باید برای کشیدن بخیه ها و بازدید محل پیس میکر به کلینیک آریتمی مراجعه کنید.
• کارت مشخصات پیس میکر خود را در تمام اوقات همراه داشته باشید.

در صورت مشاهده هر یک از موارد زیر با پزشک خود تماس بگیرید:

• تب بیشتر از 38 درجه
• احساس سرگیجه، تنگی نفس و یا هرگونه تغییر غیر عادی در سرعت ضربان قلب
• اگر محل تعبیه پیس میکر قرمز، متورم، گرمتر از طبیعی و یا دردناک بوده و یا از آن ترشح خارج شود.
• علائمی که با تعبیه پیس میکر برطرف شده بود مجددا" ظاهر شوند.

اولین ویزیت بعداز تعبیه پیس میکر

اولین ویزیت معمولا" ده روز بعد در کلینیک می باشد. در این ویزیت بخیه ها کشیده می شوند و کارائی پیس میکر چک می شود.

مطمئن شوید که هر گونه مشکلی را که با قلب خود، پیس میکر و یا اصولا سلامتی خود دارید با پزشک در میان گذاشته باشید. اولین ویزیت معمولا بهترین زمان در مورد پرسیدن سوالات و از بین بردن ابهامات شما در مورد پیس میکر می باشد.

 برنامه ریزی اصلی پیس میکر معمولا یک ماه بعد از تعبیه آن انجام می گیرد. در این زمان نوک سیم ها در داخل قلب وضعیت پایداری پیدا کرده اند.  بعداز یک معاینه معمولی، اطلاعاتی که پیس میکر از قلب شما جمع آوری کرده است توسط پروگرامر بدست می آید و براساس آن تغییرات لازم در نحوه عملکرد پیس میکر ایجاد خواهد شد.

پس از این مرحله بسته به نوع بیماری، نوع دستگاه و میزان وابستگی قلب شما به پیس میکر، دستگاه شما هر 3 تا 6 ماه یکبار توسط پروگرامر چک خواهد شد. با کنترل منظم پیس میکر و برنامه ریزی صحیح می توان کارایی قلب را بهتر کرد و طول عمر پیس میکر را نیز افزایش داد. بررسی پیس میکر با پروگرامر دردناک نیست.

کی می توانید به زندگی کاملا طبیعی خود بازگردید؟

زمان بهبودی در افراد مختلف متفاوت می باشد ولی در نهایت شما قادر خواهید بود به زندگی طبیعی خود بازگردید. قبل از بازگشت به فعالیت روزانه طبیعی، زخم شما باید کاملا بهبود یافته باشد. حتما با پزشک خود در مورد زمان بازگشت به کار، انجام رانندگی، شروع تمرینات ورزشی و یا رفتن به مسافرت مشورت کنید.

کارت تعیین هویت پیس میکر

کارت موقتی حاوی اطلاعات پیس میکر در زمان تعبیه دستگاه به شما یا همراهتان داده میشود. کارت اصلی در کلینیک آریتمی تهران صادر خواهد شد. این کارت عکس دار حاوی اطلاعاتی  در مورد نوع و مدل پیس میکر و سایر اطلاعات مهم می باشد که در موارد اضطراری و مسافرت ها می تواند بسیار مفید باشد. در اولین ویزیت خود آن را درخواست کنید. کارت پیس میکر خود را در تمام اوقات همراه داشته باشید.

آیا پیس میکر محدودیتی در کارآیی شما ایجاد خواهد کرد؟

یکی از دلایل تعبیه پیس میکر کمک به افزایش کارآیی شما است. در منزل، اغلب افراد هیچ محدودیتی در فعالیت و کار با لوازم عادی منزل نخواهند داشت. اگر شما در محیط کار با وسایل الکتریکی  و مغناطیسی قوی (مانند ژنراتورهای تولید برق)، که منجر به تداخل الکترومغناطیسی می شوند، کار می کنید حتما آن را با دکتر خود در میان بگذارید.

با پایان یافتن عمر باطری چه اتفاقی می افتد؟

بطور معمول عمر یک پیس میکر بین پنج تا ده سال می باشد که این میزان وابسته به نوع باطری، چگونگی عملکرد آن، شرایط طبی بیمار و سایر عوامل متفاوت می باشد. باطری به ناگهان از کار کردن نخواهد ایستاد و معمولاً طی یک دوره چندین ماهه عمر آن به پایان خواهد رسید. بنابراین همیشه قبل از اتمام عمر آن زمان کافی برای تعویض وجود دارد. پزشکان در هر ویزیت طول عمر باطری را چک خواهند کرد. زمانیکه انرژی پیس میکر نزدیک به پایان باشد باید با یک پیس میکر جدید تعویض شود. در این صورت یک عمل کوچک دیگر باید انجام شود که در این عمل تنها باطری که در زیر پوست تعبیه شده تعویض می گردد و سیمها بطور دائم باقی می مانند.

تداخل الکترومغناطیسی (Electromagnetic Interference) چیست؟

بعضی انواع خاص انرژی الکتریکی یا مغناطیسی ممکن است باعث تداخل با عملکرد پیس میکر شما شوند. شما باید حداکثر سعی خود را در پرهیز از این موارد بنمائید. خوشبختانه این تداخل در پیس میکر های جدید بسیار کم اتفاق می افتد.

برخی موارد که می توانند تداخل الکترومغناطیسی ایجاد کنند عبارتند از:

• لوازم خانگی الکتریکی در وضعیت غیر مناسب و یا بدون سیم اتصال به زمین مناسب
• دستگاههای الکتریکی که انرژی زیادی تولید می کنند مثل ژنراتورهای صنعتی
• فلز یابها و سیستم های امنیتی بکار گرفته شده در فروشگاهها و فرودگاهها
• دستگاههای پزشکی مانند عکسبرداری با "ام آر آی" (MRI). با برخی از پیس میکر های جدید "ام آر آی" هم می توان انجام داد. در این مورد با پزشک خود مشورت کنید.
• دستگاههای رادیوتراپی (برای درمان سرطان)