زایلن (زایلین) چیست؟

زایلن یک ترکیب شیمیایی آلی است. همچنین به عنوان دی متیل بنزن یا زایلول شناخته می شود.

این یکی از سه ایزومر دی متیل بنزن است. از یک حلقه بنزن مرکزی تشکیل شده است که با دو گروه متیل به عنوان جایگزین متصل شده است.

در سال 1850 ، زیلول برای اولین بار توسط یک شیمی دان فرانسوی آگوست کاهورس جدا شد.

خواص شیمیایی زایلن

• مایعی بی رنگ
• شفاف
• قابل اشتعال
• سمی
• این ماده در آب غیر محلول است اما با مایعات مختلف آلی قابل تجزیه است.
• در سطح صنعتی ، زایلن ها با فرآیند متیلاسیون بنزن و تولوئن سنتز می شوند.

این ماده با اصلاح کاتالیزوری و همچنین با کربناسیون زغال سنگ تولید می شود.

همچنین به طور طبیعی در نفت خام ، سوخت هواپیما و بنزین رخ می دهد. مخلوط زایلین کمی چرب است و بوی شیرینی دارد که معمولاً به شکل حلال است.

خواص زایلن (C8H10)

• وزن مولکولی 106.16 گرم در مول
• تراکم 0.864 گرم در میلی لیتر
• نقطه جوش 138.5 درجه سانتی گراد
• نقطه ذوب −47.4 درجه سانتی گراد

کاربرد زایلین (C8H10)

• از زایلین به عنوان ماده اولیه در صنعت برای تولید الیاف ، رنگ، چسب،جوهر،لاستیک،بنزین و..
• در آزمایشگاه ها برای خنک سازی عروق واکنش استفاده می شود.
• به عنوان عامل پاکسازی استفاده می شود.
• برای نازک شدن لاک های ضخیم و رنگ ها استفاده می شود.
• در جنگ جهانی اول به عنوان عامل گاز اشک آور مورد استفاده قرار گرفت.

پارا ایزومر زایلین یکی از پیش سازهای اصلی دی متیل ترفتالات و اسید ترفتالیک است.

هر دو این ترکیبات مونومرهایی هستند که در تولید پلی اتیلن ترفتالات (اغلب به اختصار PET) استفاده می شود.

این ترکیب همچنین به عنوان حلال به طور گسترده ای استفاده می شود.

در آزمایشگاه های شیمیایی معمولاً ظروف واکنش با کمک حمام های یخ خشک و زایلین سرد می شوند. این ترکیب همچنین در تولید کلریدهای زایلین و برومیدهای زایلن بسیار مهم است.

تأثیرات زایلن بر سلامتی

استنشاق بخارآن منجر به  علائمی مانند سردرد ، استفراغ حالت تهوع و سرگیجه، اختلالات شنوایی می شود.

قرار گرفتن در معرض مقدار بالای این ماده به مدت کوتاه منجر به تحریک پوست چشم، گلو و بینی می شود.

آیا زایلن سمی است؟

زایلین برای انسان بسیار سمی است. این ترکیب همچنین قابل اشتعال شناخته شده است.

 علائم متداول همراه با استنشاق آن شامل سرگیجه ، سردرد ، حالت تهوع و در بعضی موارد استفراغ است. کاهش سرعت واکنش نیز در برخی از بیمارانی که مقادیر زیادی زایلین را خورده یا استنشاق کرده اند ، آشکار می شود.

زایلین چگونه تولید می شود؟

ترکیبات زایلین معمولاً توسط متیلاسیون تولوئن و بنزن تشکیل می شوند.

زایلین تجاری یا آزمایشگاهی که تولید می شود به ترتیب حاوی حدود 40-65٪ m-xylene و تا 20٪ o-xylene ، p-xylene و اتیل بنزن است.

نسبت ایزومرها را می توان برای پشتیبانی از p- زایلن با ارزش بالا از طریق فرآیند اختصاصی UOP-Isomar یا توسط آلکیلاسیون ترانس زایلن با تریم اتیل بنزن تغییر داد.

می توان خاطر نشان کرد که اکثر این تبدیل ها معمولاً با کمک زئولیت ها کاتالیز می شوند.