نام محصول علائم ایمنی :  علائم ایمنی ضایعات ساختمانی

کد کالا علائم ایمنی :  2053

*  در صورت درخواست سایز سفارشی تابلو ایمنی برای شما مشتریان عزیز تولید خواهد شد.

*  امکان اضافه شدن لوگو شرکت در گوشه کار بصورت رایگان امکان پذیر می باشد.

*  قبل از تولید طرح هایی نهایی چاپ برای شما ارسال خواهد شد.

مطالب مرتبط :

نخاله‌ های ساختمانی که از آن با عناوین دیگری همچون ضایعات ساختمانی، پسماندهای ساختمانی، زباله‌ های ساختمانی، زائده‌ های ساختمانی و دور ریزهای ساختمانی و حتی طلای کثیف نیز یاد می‌ شود، زندگی شهری امروز را تحت‌ تاثیر قرار داده‌ اند. اگرچه از این مواد که حاصل پروژه‌ های عمرانی یا عملیات ساخت‌ و ساز هستند، اغلب به عنوان یک آلاینده زیست‌ محیطی در ایران و جهان یاد می‌ شود اما سال‌ هاست تولید ثروت از طریق مدیریت بازیافت نخاله‌ های ساختمانی، مورد توجه ویژه کارشناسان صنعت ساختمان و فعالان این حوزه است. در مقاله قبل به طور مفصل در خصوص بازیافت آهن صحبت کردیم در این مقاله قصد داریم به نخاله های ساختمانی بپردازیم.

بازیافت نخاله‌ های ساختمانی و تاثیرات آن در ایران و جهان

صنعت ساختمان، 40 درصد کل مواد خام کره زمین و 12 درصد مصرف آب جهان را شامل می‌ شود. همچنین 40 درصد از منابع انرژی جهان برای فعالیت‌ های ساختمانی به مصرف می‌ رسد. 25 درصد کل چوب مصرفی در جهان نیز برای پروژه‌ های ساختمانی مورد استفاده قرار می‌ گیرد. از این رو، میزان اتلاف مصالح و نخاله‌ های ساختمانی بر وضعیت محیط‌ زیست، اقتصاد و شرایط اجتماعی کشورها، تاثیر گسترده‌ ای دارد.

تحقیقات بین‌ المللی نشان می‌ دهد حجم نخاله‌ های ساختمانی در بین سایر زباله‌ های دنیا، حدود 13 تا 29 درصد است که آمار بالایی محسوب می‌ شود. البته برخی پژوهش‌ ها نیز درصد نخاله‌ های ناشی از عملیات ساخت و تخریب ساختمان را حدود 23 تا 33 درصدِ کل زباله‌ های خشک شهری عنوان کرده‌ اند. به گفته صاحبنظران این حوزه، نخاله‌ های ساختمانی از لحاظ وزنی، حدود 15 تا 30 درصد از کل ضایعات جامد یا مواد دور ریخته‌ شده توسط اجتماعات شهری، ضایعات کشاورزی، پسماندهای معادن و زباله‌ های صنعتی را تشکیل می دهند. این آمار و ارقام از یک‌ سو نگرانی‌ های ناشی از دفن این زباله‌ ها را تشدید می‌ کند و از سوی دیگر بیانگر این است که بازیافت این نخاله‌ ها و ضایعات ساختمانی، به حفظ محیط زیست و درآمد زایی منجر می‌ شود.

نخاله ‌های ساختمانی چیست؟

از نخاله‌ های ساختمانی، تعاریف مختلفی ارائه شده است. بر این اساس، نخاله یا ضایعات ساختمانی، موادی هستند که در فعالیت‌ های عمرانی و عملیات ساخت‌ و ساز به صورت ناخواسته و تصادفی، تولید می‌ شوند. به تعبیر دیگر، نخاله‌ های ساختمانی، مواد زائد جامدی هستند که از طریق احداث، تعمیر، نوسازی یا تخریب سازه‌ ها، اعم از راه‌ ها، ساختمان‌ ها، مجتمع‌ های مسکونی، اداری، تجاری و نظایر آن ایجاد می‌ شوند. در تعریف دیگر، نخاله‌ های ساختمانی، پسماندهایی هستند که از تخریب اماکن، ساخت‌ و ساز، نوسازی، تعمیرات، گودبرداری، حفاری و… به‌ جا‌ می‌ ماند.

طبقه‌ بندی انواع نخاله‌ های ساختمانی

نخاله‌ های ساختمانی انواع مختلفی دارند. طبقه‌ بندی اصلی نخاله، بر اساس منشأ و ترکیب نخاله‌ های تخریب و ساخت یک سازه است. با استخراج دیدگاه‌ های فعالان ساخت‌ و ساز و پسماند، مهم‌ ترین نخاله‌ های ساختمانی را می‌ توان در قالب‌ موارد زیر طبقه‌ بندی کرد:

گروه اول: بتن، شیشه، فلزات آهنی، فلزات غیر آهنی، آجر و کاشی، مواد قیری، ضایعات گچ و متفرقه.

گروه دوم: عایق، میخ، سیم برق، میلگرد به عنوان ضایعات مصالح ساختمانی و مصالح لایروبی، کنده درختان و قلوه سنگ‌ ها به عنوان ضایعات حاصل از فرایند آماده‌ سازی یک پروژه ساختمانی. این نخاله‌ ها، ممکن است سرب، آزبست یا سایر مواد خطرناک باشند.

گروه سوم: آجر، بتن و چوب، عمده‌ ترین پسماندهایی هستند که مقدار آنها برابر با 10 تا 15 درصد کل مصالح ساختمانی است.

گروه چهارم: خاک، شیشه، گچ، بتن، سرامیک، سیمان، چوب، قیرگونی و سایر مواد مشابه.

گروه پنجم آجر، بتن، سنگ ساختماني، قطعات گچي، چوب، پلاستيک و فلزات.

گروه ششم: نخاله‌ ها مفهومی فراگیر دارند و مصالح مختلف مانند سنگ‌، آجر، بلوک، گچ‌، فولاد، شیشه، الوار، مصالح حاصل از لوله‌ کشی و برق‌ کشی، پوشش آسفالت بام و… را نیز شامل می‌ شود. این مواد یا در محیط‌ زیست و حوادث طبیعی مانند زلزله، توفان، سیل و… تولید شده‌ اند و یا حاصل عملیات ساخت‌ و ساز و تخریب هستند.

کدام مصالح ساختمانی، ضایعات بیشتری تولید می‌ کنند؟

براساس تحقیقات جهانی، معمولا حدود 40 تا 50 درصد نخاله‌ های ساختمانی را بتن، آسفالت، آجر، بلوک، سنگ و خاک، 20 تا 30 درصد آن را چوب و محصولات مرتبط با آن و 20 تا 30 درصد را پسماندهای متفرقه مانند فلزات، گچ، شیشه، آزبست و سایر مواد عایق و پلیمری و نیز اجرای تاسیسات آب و فاضلاب و برق تشکیل می‌ دهند. در این میان، بعضی از انواع مصالح ساختمانی مانند بتن و آسفالت نسبت به برخی دیگر ضایعات بیشتری تولید می‌ کنند و حدود 50 درصد اجزای زباله‌ های ساختمانی از نظر وزن، درصد بالاتری از نظر حجم را نیز دارا هستند. مصالح چوبی حدود 25 درصد از کل نخاله‌ های ساختمانی و فلزاتی مانند فولاد، آلومینیوم، شیشه، اجزای سقف، گچ، پلاستیک و… نیز 25 درصد بعدی را شامل می‌ شوند.

طبق پژو‌هش‌ های انجام‌ شده، به طور متوسط به ازای تخریب هر متر مربع ساختمان، 1.4 تا 2.5، یعنی به طور میانگین 1.75 مترمکعب ضایعات ساختمانی تولید می شود. تقریبا 66 درصد از ضایعات ساختمانی تولید شده در شهرها به خاک‌ برداری و گودبرداری پروژه‌ های ساختمانی و حدود 24 درصد این ضایعات به تخریب ساختمان‌ های قدیمی اختصاص دارد. همچنین حدود 8 درصد نخاله‌ ها مربوط به پروژه‌ های راه‌ سازی و 2 درصد نیز به اتلاف مصالح در پروژه‌ های ساختمانی بر می‌ گردد. از این حجم نخاله‌ های ساختمانی حدود 50 تا 80 درصد، قابلیت بازیافت و استفاده مجدد را داراست. این آمار را می‌ توان در قالب جدول زیر ذکر کرد:

مدیریت نخاله‌ های ساختمانی: اهداف و روش‌ ها

علاوه بر مفهوم و انواع نخاله‌ های ساختمانی، موضوع بازیافت این ضایعات، از دغدغه‌ های اساسی مدیران خصوصا مدیران شهری و شهرداری‌ هاست. در این رابطه، به‌ کارگیری دانش، فنون، ابزار و شیوه‌ هایی در فعالیت‌ های مختلف پروژه به منظور تحلیل، تصمیم‌ گیری، برنامه‌ ریزی، اختصاص منابع و کنترل مواد تولیدی ناخواسته در عملیات ساختمانی را مدیریت نخاله‌ های ساختمانی می‌ نامند.

تنظیم مجدد فعالیت‌ های ساخت‌ و ساز با هدف توسعه زیست‌ محیطی یعنی مصرف هوشمندانه منابع طبیعی، بهره‌ وری در مصرف انرژی، محدود کردن آلاینده‌ ها، توسعه اقتصادی به معنای بهره وری بالا، هزینه‌ های کم و سود بالاتر، توسعه اجتماعی به مفهوم افزایش سطح اشتغال، بهبود سلامت جامعه، افزایش بهره‌ وری فرآیند ساخت، از جمله اهداف مدیریت نخاله‌ ها یا ضایعات ساختمانی به شمار می‌ رود. همچنین برخی دیگر از صاحبنظران، جلوگیری از آلودگی محیط شامل آب، خاک و سنگ، بازیافت مصالح قابل‌ مصرف، هدایت صحیح مواد زائد به محل‌ های دفن و زیبا سازی را به عنوان اهداف بازیافت نخاله‌ های ساختمانی می‌ دانند.

در حال حاضر، برای مدیریت این ضایعات، حداقل از سه روش انباشت، دفن و بازیافت استفاده می‌ شود. روش‌ های قدیمی انباشت و دفن، مشکلاتی مانند محل دفن و مسائل زیست‌ محیطی را به همراه دارد اما روش سوم یعنی بازیافت، بدون آسیب‌ رسانی به محیط زیست، سه اتفاق مثبت را موجب می‌ شود:

• اول اینکه نخاله‌ های ساختمانی به خوبی مدیریت می‌ شود.
• دوم اینکه استفاده مجدد از نخاله‌ ها امکان‌ پذیر است.
• سوم اینکه با حفظ منابع اولیه مرتبط با مصالح ساختمانی، اشتغال‌ زایی و ارزآوری رونق می‌ یابد.

دلایل بازیافت نخاله‌ های ساختمانی

هجوم حجم بالای نخاله‌ ها برای دفن در زمین، افزایش تصاعدی هزینه‌ ها بر اساس حجم و فاصله حمل نخاله‌ ها، اشغال بیش از حد فضا، دشواری متراکم کردن آنها، عدم آمادگی برای اشتعال و استفاده برای تولید انرژی از مهم‌ ترین دلایلی است که فعالان صنعت ساختمان را به سمت یافتن گزینه‌ های اقتصادی در زمینه ضایعات ساختمانی سوق داده است. با این توصیف در مجموع‌ می‌ توان مهم‌ ترین عوامل توجیه اقتصادی بازیافت نخاله‌ های ساختمانی را شامل هزینه زیاد مصالح اولیه، هزینه حمل نخاله از محل تولید به مکان دفع، هزینه دفن نخاله، افزایش روز افزون بهای مصالح اولیه و خسارت‌ های غیر قابل جبران زیست‌ محیطی در بلند مدت دانست.

تاثیرات و کاربردهای بازیافت نخاله‌ های ساختمانی

یک مطالعه در آمریکا نشان می‌ دهد استفاده از مصالح بازیافتی در ساختمان‌ های فلزی به کاهش 74 درصدی مصرف انرژی، کاهش 90 درصدی مصرف مصالح، کاهش 40 درصدی مصرف آب در فرایند ساخت و کاهش 97 درصدی مواد معدنی منجر می‌ شود. از این‌ رو، بازیافت نخاله‌ های ساختمانی در بسیاری از کشورهای پیشرفته به دلیل مسائل زیست‌ محیطی مانند کمبود منابع، کمبود محل دفن و آلودگی، مورد توجه ویژه است.

همچنین کاربرد نخاله‌ های ساختمانی بازیافت‌ شده در کشورهای مختلف، متفاوت است اما در مجموع رایج‌ ترین کاربردهای نخاله‌ های ساختمانی را می‌ توان در موارد زیر برشمرد:

• تهیه بتن
• محوطه‌ سازی
• راه‌ سازی
• زیر سازی راه‌ ها
• طراحی پارک‌ ها

بازیافت نخاله‌ های ساختمانی در کشورهای پیشرفته

استراتژی کشورهای پیشرفته، استفاده کمتر از منابع در برابر استفاده بیشتر از مصالح بازیافتی است؛ یعنی قبل از ساخت‌ و ساز با استفاده از روش‌ های علمی و کنترل‌ های موثر، میزان نخاله‌ ها و ضایعات ساختمانی را کاهش می‌ دهند. در آمریکا، اتحادیه اروپا، ژاپن و سایر کشورهای پیشرفته، مجموعه علمی از روش‌ ها و تجهیزات بهره‌ برداری از منابع نخاله‌ های ساختمانی ارائه شده است. در زیر به فعالیت‌ های آمریکا، اروپا و برخی از کشورهای موفق در زمینه بازیافت نخاله‌ های ساختمانی اشاره شده است.

آمریکا: در این کشور، آژانس حفاظت محیط‌ زیست (EPA) نقش مهمی در ضایعات ساختمانی دارد و به منزله حلقه اتصال نهادهای دست‌ اندرکار در این زمینه است و برای سهولت دریافت نخاله‌ ها و بازیافت حداکثری آن، بستر سازی می‌ کند.

اروپا: در اروپا، انجمن تخریب اروپا (EDA) وظایفی مشابه آژانس حفاظت محیط‌ زیست آمریکا دارد. اهمیت بازیافت نخاله‌ های ساختمانی در کشورهای اروپایی به قدری است که طبق گزارش انجمن تخریب اروپا، حدود 30 قبل، یعنی در سال 1992، در قسمت زیر سازی جاده‌ های اروپایی، 90 درصد یا بیشتر از ضایعات بازیافت‌ شده ساختمانی استفاده شده است.

آلمان: در این کشور، بیش از 400 شرکت بازیافت نخاله‌ های ساختمانی ثبت شده و نرخ بازیابی پسماندهای ساختمانی، حدود 90 درصد است که بیانگر حمایت مدیریت پسماندها از شرکت‌ ها و نهادهای دست‌ اندرکار در این موضوع است.

انگلستان: در این کشور، به دلیل عدم وجود فضای کافی برای دپوی نخاله‌ های ساختمانی، تلاش‌ های زیادی برای تفکیک، بازیافت و بهره‌ وری از این ضایعات انجام شد که نتیجه آن، عدم نیاز به محل‌ های جدید دپو و افزایش عمر منابع و ذخایر بوده است.

دانمارک: در این کشور، قوانین حمایت از بازیافت مصالح و زیرساخت‌ های موجود، موجب بازیافت 95 درصدی نخاله‌ های ساختمانی شده است.

هلند: در این کشور که بیشترین نخاله‌ های ساختمانی آن شامل بتن و آجر است، با قوانینی مانند کاهش مالیات و عوارض و پرداخت یارانه، میزان بازیافت ضایعات ساختمانی، به حدود 90 درصد رسیده است.

برزیل: در این کشور نیز قوانین به‌ گونه‌ ای تدوین شده‌ اند که هزینه بازیافت نخاله‌ های ساختمانی از هزینه دفع به روش‌ های دیگر کمتر است.

در بسیاری از کشورهای دیگر نیز با وضع قوانین حمایتی و ایجاد زیر ساخت‌ های مناسب، بازیافت نخاله‌ های ساختمانی طی سال‌ های اخیر، پیشرفت قابل ملاحظه‌ ای داشته است.

بازیافت نخاله‌ های ساختمانی در ایران

هرچند بر اساس برآورد انجمن‌ های ساختمان‌ سازی سبز دنیا، 95 درصد زباله‌ ها در یک ساخت‌ و ساز معمولی قابل بازیافت است اما متاسفانه آمار رسمی درباره بازیافت نخاله‌ های ساختمانی در کشور ما وجود ندارد. با این وجود، بررسی‌ ها نشان می‌ دهد میزان بازیافت مصالح ناشی از تخریب در ایران، طی سال‌ های گذشته، کمتر از یک درصد است! همچنین حدود 85 درصد ضایعات ساختمانی ناشی از اتلاف مصالح در ایران به پنج دسته بتن، انواع بلوک و آجر، خاک، ملات و گچ اختصاص دارد.

طبق نظرات کارشناسان، در اواسط دهه 1390، سالانه 17 میلیون تن  و روزانه 46 هزار تن پسماند ساختمانی فقط در تهران تولید شده که این رقم در کشور به حدود 60 میلیون تن نخاله ساختمانی در سال می‌ رسد. همچنین به گفته فعالان حوزه بازیافت نخاله‌ های ساختمانی، روزانه حدود 40 تا 50 هزارتن نخاله ساختمانی در تهران تولید می‌ شود. آمار دیگری حاکی است در سال 1395، برداشت حدود 297 هزار تن مواد تجدید ناپذیر از منابع، موجب تولید 50 میلیون تن نخاله در کشور شده است. همچنین بر اساس اظهارات اعضای شورای شهر تهران، در سال 1395، روزانه 50 هزار تن نخاله‌ و پسماند ساختمانی و عمرانی در زمان رکود تولید می‌ شود که این رقم در زمان رونق ساخت‌ و ساز به 100 هزار تن در روز افزایش می‌ یابد. اگر این آمار، مبنا قرار گیرد، سالانه بین 18 تا 36 میلیون تن نخاله ساختمانی فقط در پایتخت تولید می‌ شود.

بدیهی است این ارقام در سال‌ های مختلف، متفاوت و در سال‌ های اخیر، بالاتر از این میزان است اما به دلیل عدم ارائه آمار رسمی، گمانه‌ زنی‌ های متفاوتی درباره میزان بازیافت نخاله‌ های ساختمانی منتشر می‌ شود. طبق تحقیقات، در برخی موارد، حدود 10 درصد مصالح ساختمانی فقط در کارگاه‌ ها از بین می‌ رود. بر این اساس، سال 2025، میزان جمع‌ آوری ضایعات ساختمانی در تهران نسبت به میزان دپو ضایعات در سال 2017، دو برابر خواهد شد و به تعبیر دیگر بیش از 100 درصد افزایش می‌ یابد.

آینده بازیافت نخاله‌ های ساختمانی

هرچند نخستین کارخانه بازیافت و پردازش نخاله‌ های ساختمانی، آبان ماه سال 97 در پایتخت افتتاح شد که به گفته کارشناسان، سالانه میلیاردها تومان سود نصیب شهرداری و سرمایه‌ گذار می‌ کند، اما با توجه به شرایط اقتصادی کشور، عدم ارائه تسهیلات مناسب و عدم تضمین‌ های لازم به سرمایه‌ گذاران از سوی دولت و نهادهای فعال در این عرصه، وضعیت بازیافت نخاله‌ های ساختمانی در ایران، چندان امید بخش به نظر نمی‌ رسد.؛ هرچند اتفاقات مثبت بسیاری در دنیا رخ داده است.

از جمله دلایل اتلاف مصالح و ضایعات ساختمانی در ایران می‌ توان به عدم تطابق طراحی با ابعاد مصالح موجود در بازار، ضعف دانش مدیریت پروژه، عدم وجود قوانین حمایتی برای نهادها و شرکت‌ های فعال در این زمینه، نبود زیرساخت‌ ها و تجهیزات مناسب برای استفاده از روش‌ های مدرن بازیافت، عدم نگهداری مناسب مصالح و بی‌ توجهی سازندگان به اتلاف مصالح با توجه به سود سرشار صنعت ساختمان اشاره کرد.

با توجه به چالش‌ ها و دلایل عدم بهره‌ وری مناسب از بازیافت نخاله‌ های ساختمانی در کشور، شیوه‌ های نظیر الگو برداری از تجربیات کشورهای موفق، استفاده از ماشین‌ آلات و دستگاه‌ های بازیافت خارجی، تولید داخلی آنها، شناسایی فرصت‌ های سرمایه‌ گذاری، احداث مراکز بازیافت نخاله‌ های ساختمانی با تجهیزات و امکانات مناسب و حمایت از آن، پذیرفتن مسئولیت بازیافت نخاله‌ های تخریبی توسط پیمانکاران و ترغیب کار آفرینان و سرمایه‌ گذاران برای ورود به صنعت بازیافت نخاله‌ های ساختمانی با توجه به سود دهی آن، از جمله راهکارهای جلوگیری از اتلاف ضایعات و بهبود مدیریت نخاله‌ های ساختمانی، حفظ محیط‌ زیست و کسب ثروت‌ های میلیاردی در کشور به شمار می‌ رود.