ايمني جرثقيل

تقريباً در تمامي صنايع نياز به نقل و انتقال اجسام سنگين وجود دارد ، يكي از متداول‌ترين دستگاههايي كه در اين رابطه مورد استفاده قرار ميگيرد جراثقال مي‌باشد كه به لحاظ پيچيدگي سيستم‌ها و نوع كار خاص ، دانستن موارد زير و بكارگيري آنها از نظر ايمني الزامي است.

 

ايمني مهمترين مسئله اي است كه راننده جرثقيل بايد به خاطر داشته باشد، چون با يك اشتباه ساده چندين نفر از كارگران كارگاه را خواهد كشت يا جراحاتي به آنها وارد خواهد نمود ، كه با هيچ قيمتي قابل جبران نخواهد بود . مسائل مطرح شده در ذيل نكات ايمني است كه بايد يك راننده جراثقال رعايت كند و كوتاهي و قصور در آن جرم خواهد بود و شخص راننده مسئول و پاسخگو خواهد بود.

 

 انواع جرثقيل:

 جرثقيل شامل انواع مختلفي مي باشد كه متداول ترين آنها بدين شرح است :

 1.   نوع تلسكوپي : بوم آن به صورت كشويي بوده و قابليت ازدياد طولي دارد . در اين نمونه براي استقرار جرثقيل در هنگام كار حتماً بايد از جك استفاده گردد (Out Rigging) .

2.    نوع بوم خشك : بوم آن بصورت قطعات فلزي مي باشد كه بوسيله پين و اشپيل به يكديگر متصل مي‌شوند  بيشتر آنها داراي چرخهاي زنجيري مي باشد .

3.       tower crane نوع  : اين نوع جرثقيل در جايي ثابت مي گردد و بوم آن داراي حركت دوار مي باشد.

4.    نوع سقفي : اين نوع جراثقالها بيشتر در shop مورد استفاده قرارمي‌گيرند.

 

متعلقات جرثقيل:

جراثقال از قسمت هاي اصلي زير تشكيل شده است :

ü       سيستم هاي هيدروليك شامل :

1.       اهرم هاي اصلي كنترل جريان.

2.       سيلندرهاي باز كننده تلسكوپ بوم

3.        سيلندر بالابر بوم

4.      سيستم چرخش دستگاه حول محور 360 درجه (swing)

5.       پمپ هيدروليك

 ü       قطعات گردنده شامل : 

1.      قرقره هايي كه كابل ها روي آن حركت مي كنند.

2.   محور SWING كه قسمت كابين و بوم حول محور 360 درجه حركت مي كند .

3.      درام ، كه واير دور آن پيچانده مي‌شود.

 ü       قلاب دستگاه :  

كه به آن هوك گفته مي‌شود و با يك ضامن نگاهدارنده كه در آن تعبيه شده است براي متصل نمودن بكسل با تسمه به آن استفاده مي‌شود .

 

 ü       سيستم هاي برق شامل :

 1.    سوئيچ قطع كننده (LIMIT SWITCH) كه وظيفه آن متوقف كردن هوك در فاصله معين از بوم و جلوگيري از قطع شدن كابل هاي مربوطه مي باشد.

2.       چراغهاي هشدار دهنده و نور دستگاه

3.       بوق و غيره

 ü       جكهاي تعادل ( OUT RIGGER) :

 كه بيشتر در نمونه تلسكوپي در زمان استقرار دستگاه و حفظ تعادل آن در زمان كار مورد استفاده قرار مي‌گيرد .

 

انواع جرثقيل

نوع تلسکوپي :

بوم آن به صورت کشويي بوده وقابليت ازدياد طولي بوم را دارد .در اين نمونه براي استقرار جرثقيل در زمان کار از جکهاي تعادلي استفاده مي شود.

نوع بوم ثابت :

بوم آن به صورت قطعات فلزي که بوسيله پيچ و مهره به يکديگر متصل بوده وبراي ازدياد بوم بايد اين قطعات به يکديگر متصل شوند .بيشتر انواع آن داراي چرخهاي زنجيري مي باشند که در اين صورت به جک هاي تعادلي نياز ندارد .

نوع ثابت برجي : 

اين نوع جرثقيل در جايي ثابت نصب مي گردد يا در روي ريل مي تواند حرکت نمايد .بوم آن ثابت بوده ولي هوک آن مي تواند به صورت کشويي جابجا شود

 

ايمني جرثقيل  هاي متحرک

Mobile crane safety

1.       انواع جرثقيلهاي کارگاهي (تک کابين )

2.       جرثقيل نصب بر روي حمل کننده (دوکابين )

3.       جرثقيل بوم خشک (مشبک )زنجيري

4.       جرثقيل بوم خشک نصب بر روي حمل کننده

5.       جرثقيل نصب بر روي کاميون (کفي )

 

متعلقات جرثقيل

جرثقيل از قسمتهاي اصلي زير تشکيل شده است

1.        سيستم هاي هيدروليکي شامل :

·        اهرم هاي کنترل و جابجايي دستگاه که در کابين تعبيه شده است

·        اهرم کشويي بوم

·        اهرم بالا وپايين بردن بوم

·        اهرم چرخش دستگاه حول محور 360 درجه

اهرم ازاد سازي کابلها و اهرم ترمز

2.قطعات گردنده شامل :

·        قرقره هايي که کابل روي آن حرکت ميکنند يا بدور آن جمع مي شوند .

·        محور SWING  که قسمت کابين  وبوم حول محور 360 درجه حرکت مي نمايد.

  3.قلاب دستگاه :

که به آن هوک گفته ميشود وبا يک ضامن نگهدارندهsafety latches که در آن تعبيه شده براي متصل نمودن بکسل يا تسمه به آن استفاده ميشود.

 

 

  نکات ايمني در جرثقيلهاي سقفيOVERHEAD CRANE SAFETY   

-جرثقيلهاي OVER HEAD CRANE  مانند جرثقيلهاي سقفي

جرثقيلهاي JIB CRANE  بازويي  که به شکل سه گوش بيشتر براي کارهاي سبک و تعميرگاهي بکار مي رود .

-جرثقيلهاي BOOM CRANE که شامل جرثقيلهاي متحرک ،کارگاهي و... مي شود

 

نکات ايمني در جرثقيلهاي سقفيOVERHEAD CRANE SAFETY :

1.        ميزان بار مجاز SWL  روي بدنه حک شده باشد .

2.       مسير حرکت براي جابجايي اجسام واضح وتعريف شده باشد .

3.      از جابجايي اجسام روي نفرات وتجهيزات حساس خودداري شود .

4.       در انتهاي ريل حرکت ENDS STOP  ترمز هاي انتهاي ريل تعبيه شده باشد تا دستگاه از ريل خارج نشود .

5.      آلارم هشداردهنده حرکت براي دستگاه در نظر گرفته شود وبطوريکه صدا ومفهوم آن براي کارکنان بطور واضح شنيده ودرک شود .

6.       چراغ هشداردهنده رنگ زرد يا قرمز هنگام حرکت دستگاه روشن وخاموش شود .

7.      تمامي وسايل برقي مجهز به سيم اتصال زمين يا ارت شوند .

8.      پدينگ ضد ضربه(لاستيکي ) در انتهاي ريل براي جلوگيري از آسيب به دستگاه نصب شود .

9.       از تمامي تجهيزات ووسايل قبل از شروع کار بازديد شود .

10.     مسير حرکت اجسام با رنگ زرد روي کف کارگاه مشخص شود .

11.     راه دسترسي ايمن براي تردد راننده در نظر گرفته شود .

12.    تجهيزات لازم راديويي (بيسيم )براي راننده وريگر در صورت نياز فراهم شود .

13.    آموزش لازم به راننده وريگر (باربند ) ونفرات مربوطه قبل از کار داده شود .

       14.پانل کنترل دستگاه فقط دراختيار افراد مجاز باشد و براي جلوگيري از حوادث احتمالي حتما به قفل مجهز بوده وکليد آن در اختيار مسئول مربوطه قرار گيرد .

      ۱۵.نشانه هاي راهنما ي حرکت دستگاه(چپ،راست ،بالا وپايين )همراه با شکل علامت روي پانل کنترل نصب شود.

 

80 نکته ايمني کار با جرثقيل:

1.       دستگاه شما بايستي مجوز سلامت فني CERTIFICATE  را از مرکز مجاز اخذ که پس از کنترل تمامي قسمتهاي دستگاه براي مدت معين صادر مي شود .

2.      پيش از شروع کار با دستگاه از نشتي روغن ،سالم بودن سيم بکسل ها وکليد قطع کننده و ترمز ها مطمئن شويد .

3.     قبل از شروع کار هوک واهرم ها را امتحان کنيد .

4.     پيش از جک زدن ،محل را بازرسي نموده وحتما در زير جکها الوار قرار دهيد .

5.     مطمئن شويد در بالاي سر شما شبکه برق وجود ندارد .

6.      حداقل فاصله ايمن از جريان برق 6 متر است.

7.     پيش از بلند کردن بار ،با بوق زدن ديگران را مطلع سازيد

8.     مطمئن شويد که ريگر شما علائم وقوانين مربوط به کار خود را دقيقا مي داند واطلاعات فني در مورد کار خود را دارد .

9.     راننده بايد طرز کار با جدول بار load chart  را بداند.  

10.اگر وزن بار به اندازه ظرفيت نهايي جرثقيل باشد ،با کنترل واحد ايمني جابجا گردد.

 

.روي بدنه تمامي وسايل بالابرنده بايد safe working load (S.W.L)   ميزان بار مجاز   نوشته شده باشد

12.در هواي طوفاني يا بادهاي شديد کار بايد متوقف گردد .

13.رانندگان جرثقيل بايستي داراي گواهينامه معتبرباشند ومعاينه پزشکي شوند. .

14.بارهاي سنگين با نظارت مسئولين ايمني وحتما صبح  نصب گردد تا در صورت بروز اشکال در نصب ،زمان کافي براي رفع آنها وجود داشته باشد .

14.نفراتي که در ارتفاع کار ميکنند بايستي بوسيله MAN BASKET  جابجا شوند واز آويزان شدن به هوک خودداري نمايند .

15.در زمان تخليه وبارگيري راننده بايد در کابين خود نشسته باشد .

16.هنگام کار گوش کردن به ضبط صوت و .. توسط راننده ممنوع است

17.تمامي عمليات بارگيري وتخليه بايستي به آرامي صورت گيرد .

18.تحت هيچ شرايطي بار نبايستي براي مدت طولاني به صورت معلق در هوانگه داشته شود .

19.پس از اتمام کار بوم جمع شود  ودر کابين قفل شود .

20.در نوع بوم خشک اگر طول بوم زياد است به صورت افقي روي زمين قرار گيرد .

21.در زمان استفاده از تک واير اهرم سقوط آزاد را که سبب ميشود سيم بکسل با سرعت زياد حرکت نمايد بکار نگيريد.

 

.در زمان استفاده از JIB  به مقدار باري که ميتوان بلند کرد توجه نماييد .

23.راننده بايد فقط فرمان ريگر را براي جابجايي بارها رعايت نمايد.

24.ريگر بايستي يک نفر باشد

25.تحت هيچ شرايطي نفر بين بار و جسم  ديگر قرار نگيرد.

26.چنانچه تعادل جرثقيل بهم بخورد در نوع تلسکوپي ميتوان بوم راجمع کرد در نوع بوم خشک بوم بايستي به سمت بالا کشيده شود .

27.کليه بارها ونيز سبد حمل نفر در زمان جابجايي بوسيله طناب مهار TAG LINE  کنترل شوند .

28.TAG LINE  نبايستي به هوک ،بکسل و شکل بسته شود.

29.بارهاي مختلف از نظر سايز بايستي جداگانه حمل شوند .

30.هرگز زير و روي بار معلق نايستيد

31. از تسمه ها،شگل ،واير ،هوک و..استاندارد که S.W.L دارد استفاده نماييد.

32.نصب کپسول آتش نشاني در اتاق راننده الزامي بوده وراننده وريگر بايستي نحوه کار کردن با آن را بدانند .

33.در زمان پارک کردن جرثقيل حتما از جکهاي تعادلي استفاده نماييد .

34.جکهاي تعادلي در حين کار بايستي کاملا بيرون آمده وبا يکديگر موازي باشند

.هيچ وسيله هيدروليکي مانند جکهاي تعادلي ،بازوهاي بالابرنده و .. نبايستي نشتي روغن داشته باشند .

36.در زمان حرکت دستگاه هيچ فردي سوار دستگاه نشود حتي ريگر .

37.ضامن نگهدارنده هوک که به اصطلاح SAFETY LATCHES  گفته ميشود نقش مهمي در جلوگيري از سقوط بار دارد .

38.شرايط بد جوي مي تواند در زمان انتقال بار ،شرايط کار را به نحوي تغيير دهد که سبب ايجاد حادثه گردد .

39.در زمان بلند کردن بار ،بايستي کاملا در مرکز ثقل دستگاه قرار داشته باشد در غير اين صورت بار ميتواند بر جرثقيل اعمال نيرو کرده وتعادل آنرا بهم بزند (بار بصورت پاندولي در مي آيد )

40.در زمان نقل وانتقال بار کسي روي بار يا قلاب جرثقيل آويزان نشود .

41.در زمان جابجايي بار تا حد امکان به سطح زمين نزديک باشد

42.BELT  قبل از کار چک شوند تازدگي يا پارگي نداشته باشند

43.در گوشه هاي تيز بار براي جلوگيري ازصدمه به بلت وزنجير از پدينگ يا SOFTNER  استفاده شود

44.هرگز بلت يا زنجير را از زير بار نکشيد

45.مواظب باشيد که بلت ،بکسل،زنجير زير بار سنگين قرار نگيرند .

46.BELT,WIRE.CHAIN ,.. در جاي خشک ومناسبي نگهداري شوند .

7.حداقل فاصله بين جرثقيل در حال گردش واجسام ثابت 600 ميليمتر است

48.راننده بايد دقيقا بار راببيند و در جايي که راننده ديد ندارد از راديوبي سيم يا وسيله ديگر براي ارتباط استفاده نمايد

49.راننده بايد از نظر بينايي وشنوايي در وضع خوبي قرار داشته باشد

50.تمامي دستورات وتصميم ها دقيقا ،واضح ،روشن و شفاف بيان شوند.

51.ريگر بايد علامتهاي استاندارد ريگري را بداند وبا راننده هماهنگ باشد

52.براي جابجايي بار هايي که سنگين هستند ابتدا به اندازه 150 ميليمتر از زمين بلند کنيد و اگر اتفاقي نيفتاد با احتياط کامل بار را جابجا نماييد

53.وسايل مانند آجر يا سنگ توسط بسکتهايي که کاملا محکم وارتفاع مناسبي دارند جابجا شوند تا از سقوط بار جلوگيري شود

54.اطراف محوطه LIFTING  کاملا توسط نوار خطر وتابلوهاي هشدار دهند نظير(خطر سقوط بار  و ..)مشخص ومعين شوند.

55.Man Basket  ها نيز بايد داراي S.W.L  باشند

56.افرادي که داخل MAN BASKET  کار ميکنند بايستي :

·        از HARENESS  استفاده نمايند

·        دستگيره داخلي در MAN BASKET  تعبيه شده باشد

·        جهت جلوگيري از سقوط اشيا تمهيدات ايمني در نظر گرفته شود .

·        MAN BASKET  به طناب مهار بسته شود .

 

.از گره زدن زنجير ها براي کوتاه کردن طول آنها خودداري شود .

58.تمامي قسمتهاي جرثقيل به شکل روزانه ،هفتگي ،ماهيانه وساليانه بررسي ودر برگه ثبت شود

59.SLING  هاي دو يا سه ساقه بايستي توسط حلقه به شگل وصل شوند .

60.زاويه بين ساقه ها 90 درجه مي باشد .

61.بکسلها وسيم هايي که ضربه خورده اند نبايستي بکار برده شوند

62.براي افزايش طول زنجير از پيچ ومهره استفاده نکنيد.

63.سيم بکسلها در صورت زدگي ،زنگ زدگي و پارگي يک رشته از 20 رشته (بيش از 5 درصد )نبايد مورد استفاده قرار گيرند .

64.طنابهاي طبيعي ومصنوعي نبايستي به مواد شيميايي (اسيد ،باز و.. ) آلوده شوند .

65.SLING  ها بايستي کاملا صاف وبدون تاب خوردگي باشند.

66.استفاده از بکسل بدون END LESS( انتهاي مسدود نشده) را کنار بگذاريد

67.بار را روي الوار باريک بگذاريد تا بلت وبکسلها زير بار نمانند

68.محوطه عمليات LIFTING  بايستي کاملا آزاد ،خلوت و راننده فضاي کافي براي انجام عمليات را داشته باشد.

69.روشنايي  محوطه عمليات LIFTING  بايستي فراهم گردد .

70.چراغ هاي جرثقيل شامل بوم ،جلو ،عقب،خط،ترمز،و.. بايست سالم باشند .

71.مانعي بين راه رسيدن بار به محل مورد نظر وجود نداشته باشد

72.قبل از شروع کار محل بارگيري وفرود بار را بررسي نماييد .

73.هنگام کار در سراشيبي مراقب سقوط بار وجرثقيل باشد

74.OUT RIGGER  جکهاي تعادلي را از برخورد با موانع محافظت نماييد.

75.موقعي که بار را جابجا ميکنيد کاملا مراقب باشد تا افراد زير بار نباشند .

76.درمورد جرثقيلهاي برجي :

1.       وزنه هاي تعادلي کاملا محکم شده باشند .

2.      مقاومت زمين وسستي خاک را در نظر بگيريد

3.     محل فرود بار تا جاي ممکن مسطح وصاف باشد

4.     PERMIT  لازم را از ايمني بگيريد

5.     از تاب خوردن بار جلوگيري نماييد .

6.      راديو بيسيم خود را چک نماييد.

7.     با ديد کامل کار نماييد .

 

.سيم بکسلها کاملا در درام قرار گرفته باشند و روي يکديگر پيچ نخورده باشند .

78.بار را طوري روي هم بچينيد که امکان برداشتن ايمن آن وجود داشته باشد و فضاي کافي براي ترددماشين آلات بين آن در نظر گرفته شود .

79.سيم بکسلها نبايستي خم شوند .

80.سيم بکسلها طبق توصيه سازنده روغن کاري شوند واز تماس آنها با اسيدها وفلزات داغ و مواد خورنده جلوگيري شود .

 

  ايمني قلاب جرثقيل Hook

طبق استاندارد ASME B30.10 ,CHAPTER 10-2,13 در مورد قلاب جرثقيل موارد زير از لحاظ ايمني قابل ذکر است :

1.      استفاده از ضامن در قلاب جرثقيل الزاميست SAFETY LATCHES  براي جلوگيري از خارج شدن بکسل از درون قلاب.

2.      مشخصات کامل کارخانه سازنده روي بدنه قلاب مي بايست حک شود از قبيل :نوع فلز بکار رفته ،ريخته گري شده يا اهنگري شده ومهر موم شده باشد SWL (safe working load)  ميزان بار مجاز روي بدنه درشت در جايي که در معرض ديد بوده وخوردگي وفشار کمي به آن محل وارد  مي شود حک شود .

3.      ترکيب ساختماني فلز قلاب جرثقيل بايد از موادي باشد که در عين استحکام خاصيت نرمي داشته وقبل ازتغير شکل قلاب  حين کار ،کاملا تخريب شود  تا از بروز حوادث بعدي جلوگيري شود .

4.      SWL  قلاب وضمايم آن شامل بولت ،آي بولت ،رينگ وطناب سيمي آن با هم متناسب باشد .

5.      از بلند کردن بار فراتر از ظرفيت قلاب خودداري نماييد .مگر در حين LOAD TEST که بازرس مجرب بر نحوه کار نظارت دارد .

6.      بازرسي اوليه :بازرس مجرب قبل از بکار بدن قبلا نو ويا تازه تعمير شده آنرا کاملا بررسي مي نمايد وطبق مقررات ASME EB30.10 SECTION 10-2.2 امضا وتاريخ کرده ودر سوابق قلاب ثبت ونگهداري مي شود .

7.      بازرسي روزانه :کاربر (راننده جرثقيل وريگر )قبل از شروع کار از تمامي اجزاي قلاب بازرسي ميکنند که ترک ،شکاف ،ضربديدگي ،تغيير شکل ،لاغري گلويي وبولت وتماس با مواد شيميايي وخورنده ودر معرض گرما وحرارت زياد قرار نداشته باشد ،ضامن دستگاه سالم بوده وحالت فنريت داشته باشد .در صورت رويت مشکلي بازرس مجرب تصميم گيرنده خواهد بود

8.      بازرسي دوره اي :کاربر دستگاه بصورت دوره اي در فواصل زماني معين نيز از تمامي اجزاي دستگاه بازرسي کرده ونيازي نيست که سوابق در جايي ثبت شود .

9.      براي جابجايي بارهاي سبک بصورت ماهيانه بازديد شود بارهاي سنگين به شکل هفتگي  وبارهاي خيلي سنگين به شکل روزانه.

10.  در صورتي که قلاب نواقص زير را داشته باشد بايستي تعويض وودستور تعميرات اساسي داده شود .الف)هر نوع خميدگي وتغيير فرم بيش از 10 درجه بيشتر از شکل اوليه ب)باز شدن گلويي دستگاه بيش از 15% نسبت به شکل اول سازنده .ج)پارگي ،ساييدگي وتغيير در قطر وابعاد بولت وآي بولت بيش از 10% نسبت به شکل اوليه سازنده

11.  طبق دستور بازرس براي دقت واطمينان بيشتر از تستهاي غير مخرب N.D.T  در محلهايي که جوشکاري شده استفاده شود.

12.  باز شدن گلويي قلاب را توسط کوليس ديجيتالي اندازه گيري نماييد وطبق جدول سازنده اقدام در صورت نياز تعمير نماييد.

13.  از ضربه شديد به قلاب  وبار جدا خودداري نماييد .

14.  در صورتي که قلاب تحت فشار زياد قرار گرفته باشد در قسمت گلويي (قطور ترين محل قلاب )ودهانه قلاب حالت بازشدگي به وجود مي آيد که مي بايست هر چه زودتر قلاب از رده خارج شود .