ايمني حريق
کد کالا: ايمني حريق
1- ايمني حريق
3-1-1- مقدمه
اتش عبارت است از يک سري از واکنش هاي شيميا يي و اکسيداسيون سريع حرارت زاي مواد قابل اشتعال است .تعريف ديگر اتش بدين قرار است که ترکيب سريع اکسيژن با اشياء داراي کربن که قابل اشتعال هستند.
از اتش به عنوان دشمن پنهان تعبير شده است به گونه ي که با کوچکترين غفلت انسان از کنترل ان ميتواند خسارتهاي جبران ناپذيري از خود به جاي بگذارد. البته ذکر اين نکته به جا است که طبق بررسي هاي به عمل امده حداقل 75 درصد از اتش سوزي ها قابل پيشگيري ميباشد . بر طبق امار بدست امده به خاطر بوجود امدن اتش سوزي هاي بزرگ خسارت هاي مالي و بخصوص جاني که به هيچ عنوان قابل جبران نمي اشند بر انسان ها تحميل شده است و به همين علت شايسته است افراد و کارشناسان مهندسي حريق در هر محيطي که احتمال حريق در انجا وجود دارد از تمامي امکانات و تجهيزات مدرن موجود استفاده ي بهينه به عمل اورند تا از بروز فاجعه هاي اقتصادي و اجتماعي وانساني جلو گيري به عمل ايد
حريق چيست؟ حريق يا آتش نتيجه يك فعل و انفعال و عمل شيميايي است كه از تركيب اكسيژن، حرارت و مواد سوختني به وجود مي آيد.
احتراق چيست؟ احتراق عبارت است از يك فعل و انفعالات شيميايي كه توليد نور و حرارت مي نمايد. اگر احتراق به همراه گرما و روشنايي قابل احساس باشد آن را آتشي مي گويند اگر درجه حرارت جسم از درجه حرارت اطراف بيشتر باشد.
علل بوجود آمدن حريق: علل ناشي از رخداد حريق به 2 نوع تقسيم مي شود:
1) علل طبيعي: حوادثي كه دست بشر از رخداد آن كوتاه است مثل زلزله: طوفان: رعدوبرق
2) علل غيرطبيعي: حوادثي كه بشر به نوعي در به وجود آمدن آن دخالت دارد كه خود به 2 دسته تقسيم مي شود:
1) علل غيرطبيعي غيرعمدي: كه بر اثر عدم آگاهي از مواد ايمني و عدم رعايت موارد ايمني به وجود مي آيد.
2) علل غيرطبيعي عمدي: بر اثر كينه توزي:اختلاس: اخاذي از شركت بيمه: سرپوش بر سرقت و … به وجود مي آيد.
تفاوت انفجار و اشتعال
انفجار عبارت است از آزاد شدن انرژي با سرعت زياد که نتيجه اکسيداسيون سزريع است.تفاوت احتراق و انفجار به خاطر ميزان انرژي حاصله نيست بلکه مربوط به سرعت توليد انرژي است، بين ميزان مصرف اکسيژن براي تووليد انرژي حرارتي در سوختها تفاوت قابل ملاحظه اي وجود ندارد و معمولا به ازاي هر ليتر اکسيژن مصرفي براي سوختن 47/4 کيلو کالري انرژي توليد مي گردد.
پيشگيري و كنترل حريق از آن جا مهم است كه آتش سوزي داراي نتايجي ناخوشايند براي جامعه است مانند:
1) تلفات انساني: افرادي عادي يا افراد آتشي نشان. افراد عادي زير 7 سال و بالاي 60 سال داراي تلفات بيشتري مي باشند. مهمترين علت و عامل ايجاد تلفات انساني استنشاق دود و گازهاي سمي متصاعد شده از اشياء سوخته يا در حال سوختن است مثل گازهاي HCN، SH2، SO2، CO و … كه بر اثر سوختن ناقص اشياء به وجود مي آيند.
دومين عامل تلفات انساني حرارت است كه باعث سوختن دستگاه تنفسي مي شود.
2) سوختگي: داراي درايج 1 و 2 و 3 مي باشد.
درجه 1: باعث سوختن بافتهاي سطحي پوست مي شود.
درجه 2: زير پوست را مي سوزاند.
درجه 3: باعث سوختن دستگاهها و اندامهاي داخلي بدن نيز مي شود كه اكثراً باعث مرگ مي شود.
3) حريق باعث پيامدهاي ديگري نظير سوختن دستگاهها، از بين رفتن دارايي و اموال و … مي شود. آسيب ها و صدمات ناشي از حريق بسيار طولاني تر از آسيب هاي ناشي از كار ( حادثه در كار ) مي باشد. در آتش سوزي: هزينة درمان بالاست: هزينة تعميرات و خريد مجدد دستگاهها و وسايل بالاست. مشكلات رواني و جسماني و در بعضي موارد خودكشي نيز صورت مي گيرد.
4)
مثلث حريق:
3 عامل حرارت ( Heat ): اكسيژن ( oxygene ) و مواد قابل احتراق ( مادة سوختني ) با يكديگر تشكيل يك مثلث مي دهند كه باعث به وجود آمدن حريق مي شود. البته براي حريق يك ضلع چهارم به نام واكنشهاي زنجيره اي نيز اضافه نموده اند.
درجات خطر مواد :
درجه بندي مواد از نظر اشتعال :
0- اتش نمي گيرد
1- نياز به حرارت قابل توجه دارد تا اتش بگيرد
2- نياز به حرارت مختصري دارد تا اتش بگيرد
3- احتمالا در شرايط معمو لي نيز اتش مي گيرد
4- مايعات با قابليت اشتعال بالا يا گازهاي مايع شده که به سرعت اتش مي گيرند
انتقال و انفجار حريق
گسترش حريق مي تواند به طروق مختلف انجام گيرد.راههاي زير، انتشار حريق به مکانهاي مجاور و طبقات بالاتر و حتي پايين تر را امکان پذير مي نمايد.
الف- هدايت (از مواد ملتهب و داغ)
ب- جابجايي
ج- تشعشع
د- شعله (تماس شعله)
انواع حريق و خاموش كننده هاي مربوط به آن:
منابع حرارت:
شعله (شمع روشن، فندك ، كبريت و…) خورشيد، الكتريسته ( قوس الكتريكي، رعد و برق و الكتريسته ساكن و…) تركيبات شيميايي (ناشي از حل شدن مثل ريختن اسيد سولفوريك در آب : ناشي از اكسيد شدن: ناشي از تجزيه شدن)
منابع مواد سوختني و قابل اشتعال:
1) جامدات مثل چوب و كاغذ، پلاستيك ، پنبه، واكس و… كليه موادي كه از خود خاكستر به جاي مي گذارند جامدات حجيم ، جامدات ذره و گرد و غبار
2) مايعات: مثل مايعات نفتي و مايعات قابل احتراق و قابل اشتعال (combostible flammable)
3) گازها: مثل هيدروژن، استيلن و گازهاي طبييعي
1- حريق نوع A : مربوط به جامدات است مثل چوب: كاغذ، پلاستيك و… و فراورده ها و موادي كه بعد از سوختن خاكستر به جا مي گذارند و با مثلث سبز رنگ نشان مي دهند. اين نوع حريق را مي توان با روشهاي سرد كردن و خنك كردن و پوشاندن مهار نمود. آب و خاموش كننده كف براي اين نوع حريق مفيد است.
2- حريق نوع B : مربوط به مايعات قابل اشتعال است مثل بنزين كه مايع سريع الاشتعال و نفت كه مايع كند اشتعال است با مربع قرمز رنگ نشان مي دهند و براي اطفاء اين نوع حريق از كف استفاده مي كنند كه به 2 دسته كف مكانيكي و كف شيميايي تقسيم مي شود كف باعث خفه كردن ، سد كردن و سرد كردن و جداسازي مي شود.
3- حريق نوع C : مربوط به آتش هاي ناشي از جريان الكتريسته است مثل مدارهاي الكتريكي ناقص، اضافه بار، اتصال كوتاه و… كه با دايره آبي نشان مي دهند و جهت اطفاي اين نوع حريقها از خاموشي كننده هاي CO2 (گاز كربنيك) استفاده مي كنند و با رقيق كردن اكسيژن و سرد كردن باعث مهار آتش و كنترل حريق مي شود. CO2 از هوا سنگين تر است لذا به خوبي روي سطح آتش را مي گيرد و پراكنده نمي شود.
4- حريق نوع D : مربوط به سوختن فلزات قابل اشتعال بوده مثل سديم، منيزيم، آلومينيم كه با ستاره زرد رنگ نشان مي دهند بهترين ماده اطفاي اين حريق ماسه خنك دانه ريز و پودر خشك مخصوص فلزات است اين فلزات با آب واكنش داده و قابليت انفجار دارند. كف و CO2 نيز وسيله اطفاي مناسبي براي اين نوع حريق نيست.
نکته ي قابل توجهي بايد به ان دقت داشت اين است در اتش سوزي هاي گازي (کپسولهاي گازي ) ما اول شروع به خنک کردن مخزن ميپردازيم و بعد سعي به بستن شير منبع مي کنيم.
اطفاء حريق:
اصولا اگر بتوان يکي از اضلاع هرم حريق (حرارت، اکسيژن، مواد سوختني يا واکنش هاي زنجيره اي) را کنترل و محدود نموده يا قطع کرد،حريق مهار مي شود.اگر چه واکنش هاي نجيره اي بروز حريق است ولي در درجه اول اهميت نيست.
1) حذف حرارت: از طريق سردكردن و پايين آوردن درجه حرارت: مثل استفاده از آب و كف
2) حذف اكسيژن: از طريق استفاده از گازها و مواد غيراشتعال و سنگين تر از هوا: پودر گاز: co2 و آب
3) حذف مواد سوختني: از طريق جداسازي يا قطع شير اصلي
روشهاي عمومي اطفاء حريق:
الف- سرد کردن
ب- خفه کردن
ج-سد کردن يا حذف ماده سوختني
د- کنترل واکنش هاي زنجيره اي
مواد خاموش کننده ي اتش :
موادي که به عنوان ماده ي خاموش کننده به کار ميروند در چهار دسته قرار مي گيرند. به دليل لزوم سرعت عمل و افزايش پوشش خاموش کننده ها مي توان از دو يا چند عنصر خاموش کننده به طور همز مان استفاده نمود . طبعا هر کدام از مواد ياد شده در اطفاء انواع حريق ها داراي مزايا و معايبي ميباشند . اين مواد شامل گروه هاي زير است.
الف – مواد سرد کننده که شامل CO2 و اب است .
ب- مواد خفه کننده که شامل کف و خاک وماسه وco2 است .
ج- مواد رقيق کننده ي هوا که شامل N2 و CO2 است .
د- مواد محدود کننده واکنش هاي زنجيره اي شيميايي که شامل هالوژن و پودري هاي مخصوص است.
تجهيزات خاموش کننده:
الف- تجهيزات متحرک
ب- تجهيزات ثابت
الف- تجهيزات متحرک:
1- وسايل ساده مانند سطل شن، پتوي خيس و پتوينسوز آتش نشاني .
2- خاموش کننده هاي دستي با حداکثر 14 کيلوگرم يا 14 ليتر خاموش کننده در انواع مختلف
3- خاموش کننده هاي چرخ دار (تا ظرفيت 90 کيلو گرم )
ب- تجهيزات ثابت:
1- جعبه اطفاء حريق (شيلنگ با آب تحت فشار )
2-شبکه ثابت خاموش کننده مبتني بر اب (شبکه افشانه اي ) ، کف، co2 ، پودر و ترکيبات هالوزنه
3- شيرهاي برداشت اب آتش نشاني (ايستاده و دريجه دار )
انواع خاموش کننده ها
- خاموش کننده هاي حاوي آب
1-خاموش کننده هاي سود اسيد
2-خاموش کننده هاي آب و گاز بالن دار
3-خامش کننه هاي اب گاز تحت فشار
4- خاموش کننده هاي آيفلکس
- خاموش کننده هاي حاوي کف
1-خاموش کننده هاي کف شيميايي
2- خاموش کننده هاي کف مکانيکي
- خاموش کننده هاي پودر شيميايي
1- خاموش کننده هاي پودر و گاز با فشار
2- خاموش کننده هاي پودر و گاز بالن دار
-روشهاي كنترل حريق:
1) سيستم هاي دستي: استفاده از خاموش كننده هاي دستي قابل حمل و نقل: شيرهاي آب آتشنشاني، سيستم هاي اعلام دستي حريق و…
2) سيستم هاي اتوماتيك: آب پاشهاي تر، آب پاشهاي نوع CO2 و…
3) كنترل از طريق سازه ها: نظير حفاظت اسكلت ساختمان، كنترل روزنه هاي افقي و عمودي در ساختمان: دريچه هاي كنترل حرارت و دود در ساختمان و…
4) كنترل از طريق كند كردن پروسه احتراق: نظير اندازه و شكل اتاقها و كنترل دود و منابع هوا و اكسيژن و هم چنين انجام حفاظتهاي حرارتي ساختمان (كف، ديوار وسقف و..)
انواع کاشفهاي حرارتي اتوماتيک حريق
الف- کاشفهاي حرارتي
ب- کاشفهاي دودي(ذرات)
ج- کاشفهاي شعله اي
د- کاشفهاي گازياب
نوشتن نظر
نام شما:نظر شما: توجه : HTML ترجمه نمی شود!
رتبه: بد خوب
کد امنیتی را در کادر زیر وارد نمایید:
